दांडेकर समिती
महाराष्ट्रातील प्रादेशिक असमतोलावरील उच्चस्तरीय समिती. प्रादेशिक विषमता व त्यातून निर्माण होणारे आर्थिक, सामाजिक, राजकीय प्रश्न यांची विविध माध्यमांवर, व्यासपीठांवर सातत्याने ...
देयक बँक
आर्थिक समावेशीकरण आणि अंकीय (डिजीटल) भारत या धोरणांचा प्रसार करण्याच्या हेतूने निर्माण करण्यात आलेली एक बँक. देयक बँकेद्वारे पारंपरिक व्यापारी ...
द्विपक्षीय मक्तेदारी
बाजारातील अशी परिस्थिती, जेथे दोन एकाधिकार संस्था म्हणजेच एकच विक्रेता आणि एकच ग्राहक एकमेकांच्या समोर खरेदी-विक्रीसाठी असतात. श्रमबाजारात जेव्हा श्रमाची ...
नव-अभिजात अर्थशास्त्र
नव-अभिजात अर्थशास्त्र हा मूळ अर्थशास्त्राचे एक वेगळ्या प्रकारे विवेचन करणारा दृष्टीकोन आहे. बाजारपेठेतील मागणी व पुरवठ्याच्या तत्त्वानुसार उत्पादन आणि उत्पन्नाच्या ...
नवकेन्सीय अर्थशास्त्र
समष्टीय अथवा समग्रलक्ष्यी अर्थशास्त्रातील एक सैद्धांतिक प्रवाह. इ. स. १९३६ मध्ये जॉन मेनार्ड केन्स यांनी भांडवलशाही अर्थव्यवस्थेच्या समष्टीय यंत्रणेबाबत मूलभूत ...
नागरी अर्थशास्त्र
नागरी अर्थशास्त्र ही अर्थशास्त्राची अशी आधुनिक शाखा आहे की, ज्यात प्रामुख्याने नागरी भागांतील आर्थिक पर्यावरणाच्या संदर्भात अभ्यास केला जातो. आर्थिक ...
नादारी व दिवाळखोरी संहिता
नादार झालेल्या व्यवसायाला बंद करणे, पुनर्रचना करणे किंवा व्यवसायामधून निर्गमन सुलभ करून देण्यासाठीचा एक अर्थशास्त्रविषयक कायदा. एक मजबूत आणि लवचिक ...
निकोलस कॅल्डॉर
कॅल्डॉर, निकोलस : (१२ मे १९०८ − ३० सप्टेंबर १९८६). प्रामुख्याने कल्याणकारी अर्थशास्त्र (Welfare Economics) या क्षेत्रांत ‘ऑस्ट्रियन-वॉलरा’ परंपरेत महत्त्वपूर्ण ...
निर्देशांक
व्यापार आणि आर्थिक घडामोडींमध्ये होणारे बदल मोजण्याचा एक अर्थशास्त्रीय प्रकार. यास ‘इकॉनॉमिक बॅरोमिटर्स’ असेही म्हणतात. हे बदल प्रामुख्याने वस्तूंच्या किमती, ...
नी. वि. सोवनी
सोवनी, नी. वि. (Sovani, N. V.) : ( १७ सप्टेंबर १९१७ – ४ मार्च २००३ ). प्रसिद्ध भारतीय अर्थतज्ज्ञ. सोवनी ...
नीती
भारत सरकारच्या मुख्य संस्थांपैकी एक. भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी (Narendra Modi) यांच्या अध्यक्षतेखाली १ जानेवारी २०१५ रोजी पूर्वीच्या योजना आयोग ...
नैसर्गिक शेती
नैसर्गिक शेती हा एक पर्यावरणीय दृष्टिकोण आहे. शेतीच्या पद्धतीचा हा दृष्टिकोण जपानी शेतकरी व तत्त्ववेत्ता मसनोबू फुकौका यांनी त्यांचे पुस्तक ...
नॉर्थ डग्लस
डग्लस, नॉर्थ : (५ नोव्हेंबर १९२० – २३ नोव्हेंबर २०१५). अमेरिकन अर्थशास्त्रज्ञ व अर्थशास्त्राच्या नोबेल पुरस्काराचे सहमानकरी. आर्थिक व संस्थात्मक ...
न्यू डील
अमेरिकेचा अध्यक्ष फ्रँकलिन रूझवेल्ट याने अंमलात आणलेल्या अंतर्गत कार्यक्रमाचे नाव. अध्यक्षीय निवडणुकीसाठी रूझवेल्टला उमेदवार म्हणून १९३२ मध्ये मान्यता मिळाली. तेव्हा ...
पर्यावरणीय लेखापरीक्षण
कंपनी, आस्थापना, संस्था, संघटना इत्यादींच्या कामगिरीचे पर्यावरणासंदर्भात मूल्यमापन करणे म्हणजे पर्यावरणीय लेखापरीक्षण होय. हे औद्योगिक उत्पादन व प्रक्रियांचे पर्यावरणाच्या दृष्टीने ...
पश्चानुबंधन
एका विशिष्ट गुंतवणुकीमुळे त्या उत्पादनापासून मागील अवस्थांमधील उत्पादनांना मिळणाऱ्या प्रेरणेला पश्चानुबंधन असे म्हणतात. अर्थशास्त्रीय अभ्यासात प्रामुख्याने वस्तू व सेवांचे उत्पादन, ...