
समास
समास : संस्कृतव्याकरणात कृदन्त, तद्धितान्त, समास, एकशेष, सनाद्यन्त धातु या पाच वृत्ती सांगितल्या आहेत. अवयव-पदांच्या अर्थाहून भिन्न असा अर्थ प्रतिपादित ...

समासाचे प्रकार
समासांचे प्रकार : दोन किंवा अधिक शब्दांचा परस्पर संबंध दर्शविणाऱ्या प्रत्ययांचा किंवा अव्ययांचा लोप होऊन जोडशब्द तयार होतो त्यास सामासिक ...

संरचनावाद
संरचनावाद (भाषावैज्ञानिक) : भाषाशास्त्र ज्ञानशाखांमधील सिद्धांतनाची पद्धत.भाषावैज्ञानिक संराचनावादाची पहिली मांडणी फेर्दिना द सोस्यूर यांनी आपल्या couzs de linquistique generate (1916) ...

संस्कृत ध्वनिविषयक धार्मिक कल्पना
संस्कृत ध्वनिविषयक धार्मिक कल्पना : वेदमंत्र अनर्थक आहेत असे कौत्साने सांगितले असे निरुक्त या ग्रंथात यास्काचार्याने म्हटले आहे, पण तरी ...

संस्कृत भाषेच्या विश्लेषणाचा आणि वर्णनाचा उगम
संस्कृत भाषेच्या विश्लेषणाचा आणि वर्णनाचा उगम : वैदिकग्रंथांच्या अचूक उच्चारणाकडे फार पूर्वीपासून काटेकोर लक्ष देण्यात आले आहे. वेदपाठी ब्राह्मण समूह ...

संस्कृत-प्राकृत भाषिक संघर्ष
संस्कृत-प्राकृत भाषिक संघर्ष : इसवी सनपूर्व चौथ्या पाचव्या शतकापासून वैदिक परंपरेशी काही तत्त्वांवर विरोध करणाऱ्या जैन व बौद्ध परंपरांचा उगम झाला. जैन ...

संस्कृतकोशप्रकल्प
संस्कृतकोशप्रकल्प : संस्कृत-इंग्लिश कोशप्रकल्प. प्रमुख संस्कृत शब्द आणि त्या शब्दाचे अर्थविश्लेषण करणाऱ्या संदर्भ नोंदी संकलित करून हा कोशप्रकल्प प्रकाशित करण्यात ...

संहिता
संहिता : संहिता हा शब्द सम्-उपसर्गपूर्वक धा-धातूला क्त-प्रत्यय लागून बनलेला आहे. व्युत्पत्तीनुसार या शब्दाचा अर्थ ‘एकत्र ठेवणे’ असा होतो. व्याकरण-परंपरेमध्ये ...

सिद्धेश्वर वर्मा
वर्मा, सिद्धेश्वर : (३ नोव्हेंबर १८८७ – १७ ऑगस्ट १९८५). भारतीय भाषावैज्ञानिक. त्यांचा जन्म रावळपिंडीमध्ये (पाकिस्तान) झाल्यामुळे त्यांचे लहानपणीच नाव ...

सुसंवाद
वाक्यातील कर्ता,कर्म,क्रियापद विशेषण इत्यादी वाक्य घटकांमध्ये वाक्याच्या अर्थान्वयानाच्या दृष्टीने असणारा संबंध. सुसंवाद हा शब्द तसा दैनंदिन भाषिक व्यवहारात वारंवार कानी ...

स्लाव्हॉनिक लिपी
स्लाव्हॉनिक लिपी : स्लाव्हॉनिक लिपी ही एकेकाळी जागतिक विचारविनिमयाची लिपी म्हणून मान्यता पावलेल्या ग्रीक लिपीची महत्त्वाची उपशाखा आहे. यूरोप व ...

हिब्रू लिपी
हिब्रू लिपी : हिब्रू लिपीचा अंतर्भाव साधारणतः सेमिटिक म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या लिपिसमूहात केला जातो. वर्णमालांचा वापर करणाऱ्या लिप्या सेमिटिक राष्ट्रांमध्ये ...

हो भाषा
हो भाषा : मध्य भारतातील एक प्रमुख बोलीभाषा. ती ऑस्ट्रो-आशियाई भाषासमूहातील असून भारतात आढळणाऱ्या या भाषासमूहात जवळ जवळ साठ भाषा ...