
बृहद्देशी
संगीतशास्त्रकार मतंग यांनी इ. स.चे सातवे ते आठवे शतक यांदरम्यान संगीतशास्त्रावर लिहिलेला एक संस्कृत ग्रंथ. प्राचीन सामगायन व जातीगायन हे गंभीर, ...

भारतीय संगीत आणि नर्तन शिक्षापीठ
हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीत आणि इतर कलांचे शिक्षण देणारी ख्यातनाम संस्था. भारतीय विद्या भवन (भारतीय शैक्षणिक ट्रस्ट) या शिक्षण संस्थेच्या या ...

भास्करबुवा बखले
बखले, भास्करबुवा रघुनाथ : ( १७ ऑक्टोबर १८६९ – ८ एप्रिल १९२२ ). एक अष्टपैलू, चतुरस्त्र प्रतिभेचे श्रेष्ठ गायक कलावंत; ...

भीमसेन जोशी
जोशी, भीमसेन : (४ फेब्रुवारी १९२२ – २५ जानेवारी २०११). महाराष्ट्रातील एक ख्यातकीर्त गायक व संगीतरचनाकार. त्यांचे पूर्ण नाव ...

भैरव थाटातील राग
हिंदुस्थानी संगीतपद्धतीतील एक प्राचीन व महत्त्वपूर्ण थाट. या थाटातील ‘रे’ आणि ‘ध’ हे केवळ दोन स्वर कोमल आहेत. या रागाचे ...

भैरवी थाटातील राग
हिंदुस्थानी संगीतपद्धतीतील या थाटाचे प्रमुख वैशिष्ट्य म्हणजे त्यातील सातही स्वर कोमल असतात. भैरवी ही आश्रय ‘रागिणी’ मानण्यात येते व हिंदुस्थानी ...

मतंग
मतंग (मतंगमुनी) : एक मध्ययुगीन संगीतरचनाकार आणि आधुनिक रागमालेचे जनक. त्यांच्या जन्म, मृत्यू व जीवनाच्या काळाविषयी फारशी माहिती उपलब्ध नाही; ...

मदुराई मणी अय्यर
अय्यर, मदुराई मणी : (२५ ऑक्टोबर १९१२ – ८ जून १९६८). भारतीय अभिजात कर्नाटक संगीत परंपरेतील सुप्रसिद्ध गायक. त्यांचे मूळ ...

मद्रास संगीत अकादमी
म्युझिक अकादमी या नावानेही प्रसिद्ध. ललितकलेच्या इतिहासातील प्रामुख्याने दक्षिण भारतातील आणि देशातील एक नामवंत संगीत संस्था. ही संस्था तमिळनाडू राज्यातील ...

मराठी नाट्यसंगीत : सौंदर्यशास्त्र
नाट्यसंगीताच्या ऐतिहासिक स्थित्यंतरामागे बारकाईने पाहिल्यास एक प्रकारची वैचारिक भूमिका आकार घेत असलेली दिसते. या भूमिकेस सौंदर्यशास्त्रीय भूमिका असे म्हणता येईल ...

मराठी नाट्यसंगीत
मराठी नाट्यसंगीतातील विविध स्थित्यंतरांचा ऐतिहासिक दृष्ट्या परामर्श घ्यावयाचा झाल्यास विष्णुदास भावे यांच्या सीतास्वयंवर या आख्यानवजा संगीत पौराणिक नाटकापासून सुरुवात करावी ...

मल्लिकार्जुन मन्सूर
मन्सूर, मल्लिकार्जुन भीमरायप्पा : (३१ डिसेंबर १९१० – १२ सप्टेंबर १९९२). हिदुस्थानी संगीतातील जयपूर-अत्रौली घराण्याचे श्रेष्ठ गायक. त्यांचा जन्म मन्सूर (कर्नाटक) ...

माणिक वर्मा
वर्मा, माणिक : (१६ मे १९२६ – १० नोव्हेंबर १९९६). सुप्रसिद्ध हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीत व सुगमसंगीत गायिका. त्यांचा जन्म पुणे ...

मानकुतूहल आणि राग दर्पण
फकीरुल्ला कृत ‘रागदर्पण’ या संगीतविषयक ग्रंथाचा विचार सुटेपणाने न करता ‘मानकुतुहल’ या ग्रंथासह एकत्रितपणे त्याचा परामर्श घेणे उचित ठरते, कारण ...

मायकल जॅक्सन
जॅक्सन, मायकल : (२९ ऑगस्ट १९५८ – २५ जून २००९). जगप्रसिद्ध अमेरिकन पॉप गायक, गीतकार आणि नर्तक. ‘‘किंग ऑफ पॉप’’ ...

मारवा थाटातील राग
हिंदुस्थानी संगीतशास्त्रातील पं. भातखंडेप्रणीत राग-वर्गीकरण पद्धतीनुसार ‘रे’ (कोमल), ‘म’ (तीव्र) व इतर स्वर शुद्ध असलेला मारवा थाट होय. मारवा, सोहनी, ...

मास्तर कृष्णराव
फुलंब्रीकर, कृष्णराव गणेशपंत : (२० जानेवारी १८९८–२० ऑक्टोबर १९७४). एक प्रतिभावान गायक, नट व संगीतदिग्दर्शक. त्यांचे आडनाव पाठक असे होते; ...

मुश्ताक हुसेन खाँ
खाँ, मुश्ताक हुसेन : (१८७८ – १९६४). भारतातील हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीतातील रामपूर – सहस्वान या घराण्याचे प्रसिद्ध शास्त्रीय गायक. त्यांचा ...