राग लक्षण
वैशिष्ट्यपूर्ण अशी भारतीय रागसंकल्पना, रागतत्त्वाचा जो पद्धतशीर विकास झाला त्यांतून निरनिराळ्या अवस्थांमधून परिवर्तित झाली आणि तिचे लक्ष्यस्वरूप निर्माण झाले. आजमितीला ...
रागनिर्मिती
एखाद्या विशिष्ट स्वरसमूहाला बीजरूप मानून स्वरांच्या विविध वर्णक्रियांनी त्या बीजाला फुलवायचे ही रागनिर्मितीची एक प्रक्रिया; तर विविध थाट-रचनांमधून रागाला आवश्यक ...
रागवर्गीकरण
संगीतात रागतत्त्व निर्माण झाल्यावर त्या रागांचे पद्धतशीर वर्गीकरण करण्याचे प्रयत्न फार प्राचीन काळापासून झाल्याचे दिसून येतात. त्या रागांच्या वर्गीकरणाबाबत जे ...
रागविचार : इतिहास व स्वरूप
भारतीय संगीतामध्ये रागसंकल्पना ही अत्यंत वैशिष्ट्यपूर्ण आहे. या संकल्पनेमुळेच भारतीय संगीत इतर संगीतापासून वेगळे प्रतीत होते. रागसंकल्पना व्यापक अर्थाने रागविचारात ...
रागविचार : राग अभिव्यक्ती
रागरचना व रागसंकल्पना हे भारतीय संगीताचे वैशिष्ट्यपूर्ण लक्षण असल्यामुळे हिंदुस्थानी व कर्नाटक या दोन्ही संगीतपद्धतींत रागरचना महत्त्वाची आहे. परंतु रागाच्या ...
रागविचार : रागसंकल्पना
भारतीय संगीतामध्ये रागसंकल्पना ही अत्यंत वैशिष्ट्यपूर्ण आहे. या संकल्पनेमुळेच भारतीय संगीत इतर संगीतापासून वेगळे प्रतीत होते आणि म्हणूनच रागतत्त्व भारतीय ...
रागांग वर्गीकरण
संगीतरत्नाकर या शार्ङ्गदेवलिखित ग्रंथातील दुसऱ्या अध्यायातील दुसऱ्या प्रकरणात रागांग निर्णय हा विषय विस्ताराने सांगितला आहे. त्यात रागाची छाया घेऊन गायन ...
राम मराठे
मराठे, राम पुरुषोत्तम : (२३ ऑक्टोबर १९२४ – ४ ऑक्टोबर १९८९). प्रसिद्ध मराठी ख्यालगायक, गायकनट व संगीतदिग्दर्शक. त्यांचा जन्म पुणे ...
रुक्मिणीदेवी ॲरंडेल
ॲरंडेल, रुक्मिणीदेवी : (२९ फेब्रुवारी १९०४ — २४ फेब्रुवारी १९८६). भरतनाट्यम् या प्रकारातील एक श्रेष्ठ भारतीय नर्तिका. त्यांचा जन्म मदुराई ...
लालगुडी जयराम
लालगुडी जयराम : ( १७ सप्टेंबर १९३० – २२ एप्रिल २०१३ ). कर्नाटक शैलीच्या व्हायोलिनवादनास आंतरराष्ट्रीय दर्जाची कीर्ती प्राप्त करून ...
वर्णम्
वर्ण किंवा वर्णम् हा एकमेवाद्वितीय आणि फक्त कर्नाटक संगीतामध्ये प्रचलित असणारा एक गानप्रकार आहे. हिंदुस्थानी संगीतामध्ये वर्णम् सदृश कोणताही प्रकार ...
वाग्गेयकार
भारतीय संगीतामधील गीत हा प्रकार सगळे नियम सांभाळून जो उत्तमप्रकारे निर्माण करू शकतो त्याला “वाग्गेयकार” अशी संज्ञा आहे. त्याला यातील ...
वामनराव हरी देशपांडे
देशपांडे, वामनराव हरी : (२७ जुलै १९०७ – ७ फेब्रुवारी १९९०). महाराष्ट्रातील ख्यातनाम संगीतज्ञ, संगीतसमीक्षक व लेखक. त्यांचा जन्म भोर ...
वीणा सहस्रबुद्धे
सहस्रबुद्धे, वीणा हरी : ( १४ सप्टेंबर १९४८ – २९ जून २०१६ ). हिंदुस्थानी संगीतातील ग्वाल्हेर घराण्याच्या ख्यातनाम गायिका, अध्यापिका, ...
व्यास संगीत विद्यालय
हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगीताचे शिक्षण देणारी मुंबई येथील ख्यातनाम संगीत संस्था. या विद्यालयाची स्थापना विष्णु दिगंबर पलुस्कर यांचे शिष्य पं. शंकरराव ...