लेखकः अनिल सहस्त्रबुद्धे

लोकबंध म्हणजे (folk type). लोकधारणेची अधिक व्यापक जाणीव घडविणारी संज्ञा. ती आदिबंध आणि कल्पनाबंध या संज्ञाना जवळची आहे. लोक ही संज्ञा विविध स्वरूपात जाणवते. १) व्यक्ती घटक लोक २) समूह…

पारंपरिक लोकजीवन व लोकमानसातील कृती-उक्तींचा आविष्कार लोकसाहित्यात होतो.लोकसमूहाच्या जीवनविषयक प्रणालीची मूर्त-अमूर्त विविध रूपे लोकसाहित्यात प्रकट होत असतात. ही रूपे ढोबळमानाने पुढीलप्रमाणे मांडता येतात. १) लोक विश्वास,लोकश्रद्धा,लोकभ्रम,लोकोक्ती, २) रूढी, प्रथा, ३)…

लोक हा शब्द मानव, मानवी समूह,अखिल मानवजात या अर्थाने, भारतीय परंपरेत, अतिप्राचीन काळापासून प्रचलित आहे. भारतीय वैदिक वाङ्मयापासून या शब्दाचे उल्लेख सर्वत्र आढळतात. मौखिक परंपरेत हा शब्द वरील सर्व अर्थांनी…

कथेंतल्या किंवा गीतांतल्या आणि कलाकृतींतल्या बीजरूप अंशाला शास्त्रीय परिभाषेत कल्पनाबंध असे म्हणतात. अनेक कथाबीजांची कथावस्तू किंवा संविधानक तयार होते. या कथावस्तूलाच लोकसाहित्याच्या परिभाषेत कथाविशेष (Tale-type) म्हणतात. प्रत्येक कथाविशेषांत अनेक बदलणारी…