Author: प्रकाश चव्हाण

स्वीडिश रसायनशास्त्रज्ञ यन्स याकॉप बर्झीलियस (१८१७) यांनी शोधलेले सिलिनियम हे मूलद्रव्य मानवी प्रकृतीसाठी हितकारक आहे किंवा नाही यासंबंधी शास्त्रज्ञांचे परस्परविरोधी ...

जपानी शेतकर्‍यांना १९२० च्या सुमारास काही भातरोपे इतर रोपांच्या तुलनेत अतिशय उंच आणि अशक्त असल्याचे आढळले. या रोपांना जिबरेल्ला फ्युजिकुरोई  ...

‘एथिलीन’ हे वायुरूपात आढळणारे वनस्पती संप्रेरक आहे. वनस्पतींच्या पेशींमधून आतापर्यंत शोधलेल्या सर्व संप्रेरकांची संरचना व त्यांचे वनस्पतींमधील चयापचयाचे (Metabolism) कार्य ...

वनस्पतींच्या निरोगी वाढीवर हानीकारक परिणाम करणारे विविध प्रकारचे जैविक घटक (कीटक, अळ्या, जीवाणू व बुरशी) अन्नप्राप्ती करीत असताना आढळतात आणि ...

वनस्पतीमधील ताणतणाव (Stress) विविध प्रकारचे असतात, त्यांमध्ये विविध कीटक (Insect), कवक (Fungi), तृणभक्षी प्राणी (Grazing animal), वातावरणामधील बदल (Climate Changes), ...

प्रत्येक जिवंत पेशीच्या जीवद्रव्यामध्ये (Protoplasm) हजारो प्रकारची विकरे (Enzymes) सर्वत्र विखुरलेली असतात. यातील प्रत्येक विकराचा पेशीमधील बाकी सार्‍या गोष्टी वेगऴ्या ...

प्रत्येक हरित वनस्पतीमध्ये प्रकाशसंश्लेषणाची (Photosynthesis) क्रिया घडत असते. सूर्यप्रकाशामध्ये हरित वनस्पती त्यांच्या प्ररंध्रांद्वारे (Stomata) हवेमधील कर्बवायू पेशीमध्ये घेतात, संश्लेषणाच्या क्रियेमधून ...

वनस्पतींमधील प्राणवायू विरहित श्वसनास ‘विनॅाक्सिश्वसन’ अथवा ‘अवायु-श्वसन’ असे म्हणतात. जमीन पाण्याखाली गेली म्हणजे जमिनीतील हवेची जागा पाणी घेते. वातावरणातील ऑक्सिजन ...

पाण्याच्या अतिरेकामुळे बहुसंख्य वनस्पतींचे जगणे अशक्य होत असले, तरी काही वनस्पती-प्रजाती मात्र प्रतिकूल परिस्थितीतही नेटाने वाढतात. अशा वनस्पतींना वनस्पतिवैज्ञानिकांनी पाणथळ ...

वनस्पतींमध्ये श्वसन ही दिवसरात्र चालणारी एक प्रक्रिया आहे, मात्र काही वनस्पती फक्त दिवसा मूळ श्वसनाबरोबरच आणखी एक अतिरिक्त श्वसन सुरू ...

वनस्पती जेव्हा वातावरणामधील प्रतिकूल घटकांना (Environmental Stress) सामोरे जात असतात, तेव्हा त्यांच्यामध्ये ॲबसिसिक हे संप्रेरक सातत्याने तयार होत असते. पाण्याची ...

‘क्लोरेला’  या एकपेशीय शैवलामध्ये १९५३ साली प्रथम आढळलेले ‘केल्व्हिन चक्र’  नंतरच्या काळात झालेल्या संशोधनात अनेक अपुष्प आणि सपुष्प हरित वनस्पतींमध्ये ...

पृथ्वीवरचे सर्वच जैविक रसायनशास्त्र हे मूलत: कार्बनशी निगडित आहे. विविध प्रकारच्या वनस्पती अथवा या वनस्पतींवर अवलंबून असणार्‍या प्राणिविश्वामधील सर्व रासायनिक ...