अब्जांश तंत्रज्ञानाच्या विकासामुळे अब्जांश पदार्थांचा विविध क्षेत्रातील वापर झपाट्याने वाढत आहे. परिणामी मानवी आरोग्य व पर्यावरण यांना गंभीर धोके निर्माण झाल्याचे दिसून येते. आर्थिक व सामाजिक विकास, आरोग्य, पर्यावरण इत्यादी…
डास हा एक परोपजीवी कीटक असून मानवी आरोग्याच्या दृष्टीने हा कीटक खूपच उपद्रवी आहे. त्यामुळे त्यांचे निर्मूलन करणे गरजेचे ठरते. यासाठी डासांच्या वास्तव्याच्या ठिकाणी रासायनिक कीटकनाशकांची पावडर टाकणे, त्यांचे द्रवरूप…
अब्जांश स्तरावरील रासायनिक अभिक्रियेत सहभाग न घेता अभिक्रियेचा वेग वाढवणारा बाह्य पदार्थ म्हणजे अब्जांश उत्प्रेरक (Nanocatalyst) होय. यांचा वापर करून रासायनिक अभिक्रियेचा वेग वाढवण्याच्या प्रक्रियेला अब्जांश उत्प्रेरण म्हणतात. क्रियाप्रेरक ऊर्जा…
अनेक अब्जांश पदार्थांची निर्मिती नैसर्गिकरित्या होऊन ते सातत्याने वातावरणात मिसळत असतात. प्राणी, वनस्पती, हवा, जलस्रोत अशा विविध घटकांवर त्याचा दुष्परिणाम होत असतो. या अब्जांश पदार्थासारखेच कलिल पदार्थ (Colloids) देखील वातावरणात…
अब्जांश आकारातील पदार्थांच्या वैशिष्ट्यपूर्ण गुणधर्मांमुळे अब्जांश तंत्रज्ञानाचा उपयोग जमीन, हवा व पाणी अशा सर्व ठिकाणी वापरल्या जाणाऱ्या विविध वाहने व दळणवळण यंत्रणा यांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर केला जातो. गंज व धूलिकण…
धातू अब्जांश कण निर्मितीसाठी मुख्यत: रासायनिक आणि भौतिक पध्दती वापरल्या जातात. त्यासाठी सध्या विविध जैविक पद्धतीही विकसित झाल्या आहेत. वनस्पती व सूक्ष्मजीव यांपासून औद्योगिक स्तरावर रंगद्रव्ये तयार केली जातात व…
अब्जांश पदार्थांच्या आकार व आकारमानानुसार त्यांचे गुणधर्म बदलत असतात. सजीवांवर होणाऱ्या त्यांच्या दुष्परिणामांची तीव्रताही आकार व आकारमान यांवर अवलंबून असते, हेदेखील आता संशोधनातून सिद्ध झाले आहे. मात्र, विशिष्ट प्रकारचे किंवा…
अगदी प्राचीन काळापासून मानवाच्या दैनंदिन जीवनात धातूपासून बनविलेले पदार्थ तसेच धातुजन्य पदार्थ यांचा उपयोग केला जात आहे. अठराव्या शतकात सुरू झालेल्या औद्योगिक क्रांतीनंतर धातूंचा उपयोग विविध क्षेत्रांत प्रचंड प्रमाणात वाढला.…
नैसर्गिक आण्विक अब्जांश यंत्राच्या समन्वित कार्यप्रणालीमुळेच विविध जैविक प्रक्रिया सुसंगतपणे चालविल्या जातात. निसर्गात विविध अब्जांश यंत्रे सूक्ष्मजीव, आदिजीव, विविध प्राणी आणि वनस्पती यांमध्ये आढळतात. अशा अब्जांश यंत्रांची निर्मिती ही गरजेनुसार…