चादर

मुगल शैलीच्या बागांमध्ये पाण्याला खूप महत्व असायचे. चारबाग या संकल्पनेवर आधारित या बागांमध्ये पाण्याच्या वापरामध्ये वैविध्य दिसून येते. जसे कारंजी, प्रतिबिंब जलाशय [reflecting pool] इत्यादी. चादर किंवा चद्दर हा असाच एक वैशिष्ट्यपूर्ण पाण्याचा वापर केलेला दृश्यप्रकार.

पाण्याची चादर – १, शालीमार बाग, श्रीनगर

नावाप्रमाणे चादरमध्ये दगडाची लादी तिरपी ठेवून त्यावरून पाणी वाहू दिले जायचे. अर्थात यासाठी पाणी दोन वेगवेगळ्या उंचीवर स्थित जलाशयांमध्ये असायचे व वरच्यातून खालच्या जलाशयात या चादरीवरून पाणी गुरुत्वाकर्षणाने वाहायचे. चादर संगमरवर वा वाळूकाश्म [sandstone] अश्या दगडाची असायची. त्यावर एखाद्या चादरीप्रमाणे नक्षीकामदेखील कोरलेले असायचे.

पाण्याची चादर – २, शालीमार बाग, श्रीनगर

 

या कोरलेल्या नक्षीमुळे पाणी खळखळत वाहाते व या हलत्या चादरीचे देखणे दृश्य पहावयास मिळते. त्याचबरोबर पाण्याचा खळखळणारा आवाज ही सुखद वाटतो. भारतात काश्मीरमधील शालीमार व निशात या बागांमध्ये अश्या चादरी पहावयास मिळतात.

 

 

    समीक्षक : श्रीपाद भालेराव