कानेटी, एलियास (२५ जुलै १९०५ - १४ ऑगस्ट १९९४). नोबेल पुरस्कार प्राप्त जर्मन लेखक. कादंबरी, निबंध, नाटक आणि आत्मचरित्र इ. प्रकारांत लेखन प्रसिद्ध. जन्म बल्गेरियात रूझ शहरात एका सेफर्डीक ज्युईश…
बंगालच्या उपसागरातील अंदमान व निकोबार या भारताच्या केंद्रशासित प्रदेशातील एक बेट. बाराटांग बेटाला रांचीवालाज बेट असेही म्हटले जाते; कारण एकोणिसाव्या शतकाच्या अखेरीस रांची येथे राजकीय उलथापालथ झाली. ब्रिटिशांनी येथील ख्रिस्ती…
भारताच्या अंदमान व निकोबार या केंद्रशासित प्रदेशातील एक छोटेसे बेट. भारतीय उपखंडातील एकमेव जागृत ज्वालामुखी या बेटावर असल्यामुळे ते विशेष महत्त्वाचे आहे. बॅरन बेटावर वस्ती नसल्यामुळे, तसेच तेथे आढळणारी राखेच्या…
अघीओन, फिलीप (Aghion, Philippe) : (१७ ऑगस्ट १९५६). प्रसिद्ध फ्रेंच अर्थशास्त्रज्ञ आणि २०२५ च्या अर्थशास्त्र विषयातील नोबेल पुरस्काराचे संयुक्त मानकरी. फिलीप यांचा जन्म फ्रान्समधील पॅरिस शहरामध्ये झाला. त्यांची आई गॅब्रिएल…
हिमालय पर्वतातील काराकोरम या पर्वतश्रेणीतून वाहणारी एक हिमनदी. पाकव्याप्त काश्मीरमधील गिलगिट-बाल्टिस्तान प्रदेशातील शिगार जिल्ह्यात ही हिमनदी आहे. तिची लांबी ६३ किमी. असून रुंदी दोन ते तीन किमी. आहे. ध्रुवीय प्रदेशाबाहेरील…
इस्लाम धर्मातील एक संकल्पना. निसर्गातील विकासप्रक्रिया हळूहळू पण संथगतीने होत असते. सूर्योदय होत असताना सूर्याचा प्रकाश पूर्वेच्या क्षितिजावर एका क्षणात पसरत नसतो. सूर्यबिंब हळूहळू वर येत असते आणि त्या प्रमाणात…
गॅरिसन, विल्यम लॉइड : (१० डिसेंबर १८०५ - २४ मे १८७९). अमेरिकन पत्रकार, लेखक आणि गुलामगिरी विरोधी आंदोलनातील कार्यकर्ता. ‘द लिबरेटर’ या जहाल गुलामगिरी विरोधी वर्तमानपत्राचा संपादक. अमेरिकन अँटी स्लेव्हरी…
डग्लस, फ्रेडरिक : (फेब्रुवारी १८१८ ? -२० फेब्रुवारी १८९५). मानवी हक्कांसाठी लढणारा प्रसिद्ध आफ्रिकन अमेरिकन नेता, गुलामगिरी विरोधात झालेल्या दास्यमुक्ती आंदोलनातील एक अग्रणी सुधारक आणि लेखक. मूळ नाव फ्रेडरिक ऑगस्टस…
पापुअन भाषासमूहाच्या ट्रान्स न्यू गिनी या शाखेचा एक उपसमूह. अँगन भाषासमूहातील भाषा प्रामुख्याने पापुआ न्यू गिनीच्या पूर्व हायलँड्स प्रांतात बोलल्या जातात. हा प्रदेश मुख्यत्वे मोरोबे, गल्फ आणि पूर्व मध्य प्रांतांमध्ये…
अध्यापन प्रक्रिया अधिक प्रभावशाली व्हावी, यासाठी अध्यापकाने अध्यापनाच्या वेळी वापरलेली कृती व अध्यापकाचे वर्तन म्हणजे अध्यापन कौशल्ये. मानव त्याच्या जन्मापासून ते मृत्यूपर्यंत सतत शिकत असतो. अध्यापनाचा सामान्यपणे शिकविणे असा अर्थ…
भारतामध्ये इतर प्रदेशांच्या तुलनेत महाराष्ट्र हा ऐतिहासिक साधनसामग्रीच्या बाबतीत कमालीचा समृद्ध वारसा लाभलेला प्रदेश आहे. छत्रपती शिवाजी महाराज हे एक महाराष्ट्राचा मानदंड असून त्यांचा इतिहास बहुतेकांना माहीत आहे. सतराव्या शतकात…
चर्च वास्तूतील शेवटच्या बाजूला गोलाकार, अर्धवर्तुळाकार किंवा बाकदार घुमट असलेला भाग. लॅटिन शब्द ॲबसीस (absis) या शब्दावरून अॅप्स (apse) शब्द तयार झाला असून त्याचा अर्थ कमान किंवा घुमटाकार असा होतो.…
इस्लामिक स्थापत्यकलेचे उत्कृष्ट उदाहरण असलेला एक ऐतिहासिक वाळवंटी किल्ला. हा किल्ला जॉर्डनची राजधानी अम्मामच्या ८० किमी. पूर्वेला वाळवंटातील वाडी बुटम या नैसर्गिक हंगामी जलधारेच्या सान्निध्यात इ. स. ७२३—७४३ या कालावधीत…
फिट्सजेरल्ड, एफ. स्कॉट : (२४ सप्टेंबर १८९६ ते २१ डिसेंबर १९४०). अमेरिकन कादंबरीकार, लघुकथा लेखक आणि निबंधकार. पूर्ण नाव फ्रांसिस स्कॉट की फिट्सजेरल्ड. ‘एफ. स्कॉट फिट्सजेरल्ड’ या नावाने परिचित. सेंट…
इस्लाम धर्मातील एक संकल्पना. जीवनाच्या भौतिक आणि आधिभौतिक जडणघडणीत ज्या सुप्त शक्ती कार्यरत असतात त्यांतील तकदीर आणि हिदायत या दोन शक्ती महत्त्वाच्या मानल्या जातात. चराचर सृष्टीतील प्रत्येक गोष्टीला गुणात्मकता (क्वॉलिटी)…