समुद्रकिनारा व पर्वतरांगा वा पठार यांच्या दरम्यान हा कमी उंचीचा सपाट भूप्रदेश असतो. हे मैदान समुद्रपातळीपासून ते अधिक उंच भूरूपात समाविष्ट होईपर्यंतच्या उंचीचे असते. 
याचा अर्थ याच्या एका बाजूला समुद्र व जमिनीकडील बाजूला सापेक्षत: अधिक उंचीचा कोणत्या तरी प्रकारचा भूप्रदेश असतो. या मैदानाचा भूवैज्ञानिक प्रांत (मुलुख) प्रत्यक्षात किनाऱ्यापलीकडे खंड-फळीपार विस्तारलेला असतो. हिमनद्या वितळलेल्या काळात व समुद्रपातळी वाढलेली असताना हे बहुतेक मैदान पाण्याखाली गेलेले असते.
किनारपट्टी मैदान हा भूवैज्ञानिक प्रांत भूपट्टीच्या मागील काठावरील खंडाच्या स्थिर भागाला जोडलेला असतो. विस्तार व स्वरूप
यांच्या बाबतीत जगातील किनारपट्टी मैदानांत मोठा फरक आढळतो. काही मैदाने अतिशय मोठी व वयाने अगदी जुनी आहेत; तर काही लहान व भूवैज्ञानिक काळाच्या दृष्टीने कमी वयाची वा तरुण आहेत. उदा., अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांतील अटलांटिक किनाऱ्यावरील मैदाने ही जगातील सर्वांत मोठ्या किनारपट्टी मैदानांपैकी एक असून ती उत्तरेस न्यू जर्सी राज्यापासून दक्षिणेस मेक्सिकोबरोबरच्या अमेरिकेच्या सरहद्दीच्या पलीकडेही अखंडपणे पसरलेली आहेत. काही क्षेत्रांत ती शेकडो किमी. रुंद आहेत. या मैदानांचे वय १० कोटी वर्षांहून अधिक आहे. याउलट ऑस्ट्रेलियाचा पूर्व किनारा व न्यूझीलंडचा किनारा येथील स्थानिक किनारपट्टी मैदाने केवळ १० ते २० लाख वर्षांची असून ती किनाऱ्यापासून जमिनीकडे काही दशक किमी. अंतरापर्यंत पसरलेली आहेत.
किनारपट्टी मैदानाच्या एखाद्या स्तराचा समुद्राकडील उतार मंद व एकसारखा आढळतो. हे अशा मैदानाचे नमुनेदार गुणवैशिष्ट्य आहे. त्यावर कमी उंचीचे कटक असू शकतात व ते हमखास किनाऱ्याला समांतर दिशेत असतात. झिजेला विरोध करणाऱ्या व न करणाऱ्या अशा एकाआड एक असलेल्या स्तरांची झीज होऊन हे कटक तयार झालेले असतात. या स्तरांमध्ये सामान्यपणे पंकाश्म, वालुकाश्म व चुनखडक असतात; तथापि यांतील चुनखडकाचे प्रमाण गौण असते. या क्षेत्रावरील समुद्रपातळी जशी पुढे व मागे जाते, तेव्हा हे थर प्रवाही, त्रिभुज प्रदेशांत व खंड-फळीच्या प्रदेशांमध्ये निक्षेपण (गाळ साचण्याची क्रिया) होऊन तयार झालेले असतात. किनारपट्टी मैदानातील असे थर हे खनिज तेल व नैसर्गिक वायू, तसेच आर्थिक दृष्ट्या महत्त्वाची विविध खनिजे यांचे मोठे स्रोत वा उत्पत्तिस्थाने आहेत. किनारपट्टी मैदानाचा प्रदेश हा भूसांरचनिक दृष्टीने लाक्षणिक अर्थाने स्थिर असला, तरी तेथे अनेक सामान्य (नियमित) विभंग (तडे) व आत घुसलेले सैंधवी घुमट असू शकतात.
जगातील प्रत्येक खंडात किनारपट्टी मैदाने आढळतात. भारतीय द्वीपकल्पाच्या पूर्व आणि पश्चिम अशा दोन्ही किनाऱ्यांवर मैदानी प्रदेश असून भारतातील हा एक स्वतंत्र प्राकृतिक विभाग मानला जातो. पूर्व किनारपट्टीचे मैदान आणि पश्चिम किनारपट्टीचे अशा दोन भागांत त्यांची विभागणी केली जाते. ही दोन्ही मैदाने भारताच्या दक्षिण टोकाशी असलेल्या कन्याकुमारीजवळ एकत्र येतात. पूर्व घाट आणि बंगालचा उपसागर यांदरम्यान पूर्व किनारपट्टी मैदान असून त्याचा विस्तार उत्तरेस पश्चिम बंगाल राज्याच्या सीमेपर्यंत आढळतो. याची
रुंदी सुमारे १०० ते २०० किमी. आहे. पश्चिम किनारपट्टी मैदानापेक्षा हे मैदान अधिक रुंद, सपाट व जलोढीय आहे. तमिळनाडू, आंध्र प्रदेश व ओडिशा राज्यांत पसरलेल्या या मैदानाचा बराचसा भाग महानदी, गोदावरी, कृष्णा व कावेरी या नद्यांच्या त्रिभुज प्रदेशांनी व्यापला आहे. या मैदानी प्रदेशाला उत्तरेकडून दक्षिणेकडे अनुक्रमे उत्कल, नॉर्दर्न सिरकार्स (Northern Circars) आणि कोरोमंडल या नावांनी ओळखले जाते.
पश्चिम घाट (सह्याद्री) आणि अरबी समुद्र यांदरम्यानच्या पश्चिम किनारपट्टी मैदानाचा विस्तार उत्तरेस सुरतपासून दक्षिणेस कन्याकुमारीपर्यंत आहे. याची रुंदी सुमारे १० ते ८० किमी. आणि एकूण लांबी सुमारे १,५०० किमी. आहे. या मैदानात अधूनमधून सह्याद्रीचे अनेक फाटे, कटक किंवा टेकड्या आढळतात. काही फाटे तर थेट अरबी समुद्रकिनाऱ्यापर्यंत भिडलेले आढळतात. येथील किनारा बराच दंतुर आहे. येथील जमीन खडकाळ, जाडीभरडी व नापीक आहे. या किनारपट्टी मैदानाला महाराष्ट्रात कोकणची किनारपट्टी, कर्नाटकात कानडा किनारपट्टी, तर केरळमध्ये मलबारची किनारपट्टी असे म्हटले जाते.
समीक्षक : वसंत चौधरी