तप्त संक्षारण ही क्रिया प्रामुख्याने गॅस टरबाइन, डीझेल एंजिन, उष्णोपचार भट्टी किंवा दूषित उष्ण वायूंच्या संपर्कात येणाऱ्या उपकरणांमधे आढळून येते. उच्च तापमानास रासायनिक विक्रिया होऊन, इंधनात कधीकधी समाविष्ट असलेली व्हॅनेडियम संयुगे किंवा सल्फेट्स हे कमी द्रवणांक असणारी संयुगे बनवितात. हे द्रवरूप वितळलेले क्षार स्टेनलेस स्टील आणि अन्य मिश्रधातूंसाठी अत्यंत संक्षारक (Corrosive) असतात.
उष्ण तापमानास ऑक्सिडीकारक वायूच्या संपर्कात वितळलेल्या क्षारांमुळे प्रेरित होऊन पदार्थांच्या – धातू /मिश्रधातूंच्या – होणाऱ्या संक्षारणास ‘तप्त संक्षारण’ असे म्हणतात. अति-ऑक्सिडीकारक वातावरणात, सामान्यत: ७००-९५०º सेल्सियस दरम्यान जेव्हा धातू आणि मिश्रधातू हे दूषित क्षारांनी आच्छादले जातात, तेव्हा ही विक्रिया जलद गतीने होते. तप्त संक्षारण हे नक्की कुठल्या तापमान श्रेणीस घडणार हे मुख्यतः क्षारांची रासायनिकता, वायू घटक आणि मिश्रधातूंच्या रचनेवर अवलंबून असते.

सामान्यतः तप्त संक्षारण हे दोन टप्प्यात घडून येते. पहिल्या टप्प्याला प्रारंभिक टप्पा (Initial stage) असे संबोधले जाते. या टप्प्यात संरक्षक ऑक्साइड थराचे विभाजन होते. दुसऱ्या टप्प्यास प्रसारण किंवा फैलावाचा टप्पा (Propagation stage) असे म्हणतात. या टप्प्यात असंरक्षित धातूच्या अधःस्तरावर (आतील भागात) क्षार प्रवेश मिळवितात. त्यामुळे संक्षारणाचा दर अतिशय उच्च पातळीवर जाऊन पोचतो.
संदर्भ :
- Bose, Sudhangshu, High Temperature Coatings, Butterworth – Heinemann, 2007.
समीक्षक – बाळ फोंडके