(संगणक अनुप्रयोग प्रणाली). सादरीकरण सॉफ्टवेअर (प्रेझेन्टेशन सॉफ्टवेअर) किंवा सादरीकरण प्रोग्राम. हे एक डेस्कटॉप किंवा क्लाउड आधारित अनुप्रयोग आहे. यामुळे वापरकर्त्यास मल्टीमीडिया स्वरूपाचा क्रम, जसे की प्रतिमा, चित्रफित, ऐकू येणारा (ऑडिओ) आणि मजकूर यांचा वापर करून प्रेक्षकांना माहिती सादर करण्यास मदत करताे. हे दृश्यसादरीकरण थेट भाषण किंवा भाषणासोबत किंवा स्वतंत्रपणे वापरता येते. मायक्रोसॉफ्ट पॉवरपॉईंट (MS powerpoint) हे बऱ्यापैकी संगणक वापरकर्त्यांनी वापरलेले प्रथम आणि सर्वांत सुप्रसिद्ध सादरीकरण सॉफ्टवेअर आहे. तथापि सुलभ आणि अधिक प्रवेश करण्यायोग्य सादरीकरण सॉफ्टवेअरमध्ये आपल्याकडे असलेल्या निवडींचा उत्कृष्ट संग्रह आहे.
सादरीकरणाचे प्रकार : (१) माहिती पुरविणे : यामध्ये प्रकल्प किंवा आगामी कार्यक्रमाविषयी माहिती देणार्‍या प्रात्यक्षिकात उत्पादन कार्ये व कार्यसंघाच्या बैठकी विषयी माहिती समाविष्ट करण्यात येते. (२) कौशल्य शिकवणे : एखाद्या कंपनीने नुकतेच एखादे नवीन उपकरण किंवा प्रणाली स्थापित केले किंवा नवीन प्रक्रिया लागू केली असेल ज्यामध्ये नवीन साधन कसे वापरावे आणि प्रक्रिया कशी लागू करावी, अशा प्रकारची माहिती लोकांना शिकवण्यासाठी याचा उपयोग केला जातो. (३) प्रगतीचा अहवाल देणे : आपण नवीन प्रणालीला आपल्या दैनंदिन प्रक्रियेमध्ये समाकलित करीत असताना, त्या विषयी किंवा कामाच्या प्रगती विषयी माहितीसादर करता येते. (४) एखादे उत्पादन किंवा सेवा विक्री : यामध्ये उत्पादन किंवा सेवा, पुढील चरण आणि कृती वस्तू किंवा उत्पादनाची विक्री करण्यास तयार होण्यापूर्वी गरजा व त्यातील सुधारणांची चर्चा यांसारख्या संक्षिप्त माहिती सादर करता येते. (५) निर्णय घेणे : महत्त्वाच्या स्थानावर आपली माहिती देताना किंवा एखाद्या कार्यक्रमासाठी आवश्यक असलेला निर्णय घेतांना जेव्हा अंतिम निर्णयाची वेळ येते, तेव्हा आपण आपली कल्पना इतर पर्यायांवर कशी उपयुक्त आहे हे सादर करू शकतो आणि योग्य तो निर्णय घेण्यासाठी उपयुक्त ठरू शकते (६) समस्या सोडवणे : बैठकीत जेथे समस्या ओळखली जाते, समस्येची तथ्ये सादर केली जातात आणि कारणांची यादी तयार केली जाते. येथून आपण आदर्श निकाल, निराकरणे सादर करण्यासाठीया सादरीकरण प्रकारचा वापर करतो.
कोणत्याही सादरीकरणासह आपली उद्दीष्टे जाणून घेऊन जर आपला हेतू माहिती देणे किंवा अद्ययावत करणे असेल तर आपण बहुधा पहिल्या तीन प्रकारच्या सादरीकरणांपैकी एक वापरतो. दुसरीकडे आपण एखाद्यास मन वळवण्याच्या मोहिमेवर असाल तर शेवटच्या तीन सादरीकरणांपैकी एक वापरू शकतो. प्रत्येक सादरीकरण हे स्वत:ला पारंपरिक सादरीकरणात बदलत नाही; उदा., मुलाखत, स्थिती अहवाल, कार्यक्रम, खेळपट्टी, भाषण किंवा प्रात्यक्षिक असू शकते.
माहिती सादर करण्यासाठी संगणक प्रणालीमध्ये बरेच पर्याय उपलब्ध आहे त्यापैकी मायक्रोसॉफ्ट पॉवरपॉईंट हे एक लोकप्रिय आणि सुलभ असे सॉफ्टवेअर आहे. त्यालाच एमएस पॉवरपॉईंट असे सुद्धा संबोधले जाते.
एमएस पॉवरपॉईंटची वैशिष्ट्ये : एमएस पॉवरपॉईंटमध्ये अशी अनेक वैशिष्ट्ये आहेत जी सादरीकरणाला सानुकूलित करू शकतात. पुढे याबद्दल माहिती दिलेली आहे :
पट आराखडा (स्लाईड लेआउट) : या सॉफ्टवेअरच्या कार्यक्षेत्राला पट अर्थात स्लाईड असे म्हणतात. यामध्ये एकाधिक पर्याय आणि तयार पट उपलब्ध आहेत. त्याच्या आधारे सादरीकरण तयार केले जाते. हा पर्याय “होम” विभागाअंतर्गत उपलब्ध आहे आणि प्रदान केलेल्या अनेक आराखड्यांच्या पर्यायांमधून आपल्या गरजेनुसार योग्य पर्याय निवडू शकतो.
खाली दिलेली प्रतिमा वापरण्यासाठी उपलब्ध असलेले विविध पट आराखडा पर्याय दर्शवितात :
भर टाकणे – (इन्सर्ट). क्लिपआर्ट, चित्रफित, ध्वनी इ. इन्सर्ट श्रेणीअंतर्गत एकाधिक पर्याय उपलब्ध आहेत जिथे आपण आपल्या आवश्यकतेनुसार सादरीकरणात योग्य ते वैशिष्ट्ये टाकू शकतो. यात प्रतिमा, ध्वनी, चित्रफित,शीर्षलेख, तळटीप, चिन्हे, आकार इत्यादींचा समावेश असतो.
खाली दिलेली प्रतिमा वेगवेगळीवैशिष्ट्ये दर्शविते जी आपण सादरीकरणात वापरू शकतो.
पट आराखडा (स्लाइड डिझाइन) : एमएस पॉवरपॉईंटमध्ये विविध तयार रंगीत आराखडे आहेत, ज्याचा वापर करून स्लाइडमध्ये एखादीह पार्श्वभूमी रंग आणि संकल्पन किंवा पोत जोडले जाऊ शकतात. हे सादरीकरण पहात असलेल्या लोकांचे लक्ष वेधून घेण्यासाठी अधिक रंगीबेरंगी करता येते. एमएस पॉवरपॉईंटच्या मुख्यपृष्ठावर नमूद केलेली ‘डिझाईन’ श्रेणी वापरून हे वैशिष्ट्य जोडता येते. यामध्ये काही विद्यमान संकल्पना आराखडे (डिझाइन टेम्पलेट्स) उपलब्ध आहेत, जर एखाद्यास काही नवीन पोत किंवा रंग जोडायचा असेल तर, यामध्ये संकल्पन सानुकूलित करण्याचा पर्याय देखील उपलब्ध आहे. याशिवाय आपल्याला नवीन पट आराखडे डाऊनलोडही करता येतात.
स्लाइड आराखडासाठी खालील प्रतिमेत ही पर्याय दिलेले आहेत:
सचेतनीकरण (अ‍ॅनिमेशन) : पट सादरीकरणाच्या दरम्यान पट एकामागून एक पटलावर दिसतात. जर एखाद्याला पट ज्या पद्धतीने सादर केली जाते, त्यामार्गाने काही सचेतनीकरण साधने जोडायचे आहेत, तर ते अ‍ॅनिमेशन श्रेणीचा संदर्भ घेऊ शकतात.
पॉवरपॉइंटवर उपलब्ध भिन्न अ‍ॅनिमेशन शैली पुढीलप्रमाणे :
या सर्व पर्यायांव्यतिरिक्त; फॉन्ट आकार, फॉन्ट शैली, फॉन्ट रंग, शब्द कला, तारीख आणि वेळ इत्यादी देखील पीपीटीमध्ये जोडल्या जाऊ शकतात.
सादरीकरण सॉफ्टवेअरचे फायदे : मूलभूत वैशिष्ट्ये सुरू करणे सोपे आहे आणि आपल्याला सुसंघटितपणे दिसू शकतात. गुंतागुंतीचे संदेश साध्या बुलेट पॉइंट्सपर्यंत कमी करू शकते. बुलेट पॉइंट्स हा सादरीकरणासाठी चांगला आधार असतो आणि सादरकर्त्याला मुख्य बिंदू आणि संदेशाच्या संघटनेची आठवण करून देतो. मानक आराखडे आणि प्रतिपाद्य वस्तू वापरून आपण मूलभूत ग्राफिक डिझाइन तत्त्वांचे जास्त ज्ञान नसले तरीही आपण नेत्रदीपक काहीतरी तयार करू शकतो. चार्ट, पोस्टर्स किंवा वस्तूसारख्या इतर सदृश्य जाहिरातीशी तुलना केली असता, ते सुधारित करणे सोपे जाते. सादरीकरण सहजतेने पुन्हा क्रमवारी लावता येते, ते साध्या ड्रॅग आणि ड्रॉपसह किंवा की स्ट्रोकचा वापर करून आपण सादरीकरणे पुन्हा क्रमवार करण्यासाठी पट हलवू शकता. पॉवरपॉईंट इतर उत्पादनांसह समाकलित केले गेलेले असून जे आपल्याला दस्तऐवज, स्प्रेडशीट आणि ग्राफिक्सचे भाग समाविष्ट करण्यास अनुमती देते.
वितरण : इतर दृश्यसाहाय्यकारी सॉफ्टवेअर पेक्षा हे सॉफ्टवेर प्रक्षेपित केल्यावर पॉवरपॉईंट स्लाइड सामान्यत: दूरवर प्रेक्षकांद्वारे पाहणे सोपे असते. प्रेक्षकांशी डोळा संपर्क कायम राखून आपण साध्या की स्ट्रोकसह एकामागून एक स्लाइड सहजपणे प्रगत करू शकता.
तोटे : स्लाइड्सवर भिन्न पॉइंट्समध्ये खरोखर फारसा पदार्थ किंवा सुसंगततानसताना सामग्री आणि सुसंगततेचा भ्रम मिळतो.
विषयाचे औपचारिकरणः पॉवरपॉईंटचे रेषीय स्वरूप सादरकर्त्यास बुलेट वस्तूंच्या संचासाठी जटिल विषय कमी करण्यास भाग पाडते, जे निर्णयाचे समर्थन करण्यासाठी किंवा एखाद्या समस्येची जटिलता दर्शविण्यास कमकवत असतात.
वैशिष्ट्य विपुलता : मूलभूत वैशिष्ट्ये वापरणे आणि लागू करणे सोपे असतानाही, सादरकर्ता दूर जाऊ शकतो आणि संदेशास समर्थन देण्याऐवजी सर्व वैशिष्ट्यांचा एकाच वेळी वापरण्याचा प्रयत्न करू शकतो. बरेच मूळ उड्डाण, सचेतनीकरण आणि बरेच मूलभूत विचार किंवा विश्लेषण न पाहता ध्वनी प्रभाव ही वास्तविक समस्या उद्भवते. बर्‍याच बाबतीत माध्यम संदेश बाजूला सारतो.
वितरण: प्रेक्षकांना पट प्रदर्शित करण्यासाठी आपल्याकडे संगणक आणि प्रक्षेपणाची उपकरणे असणे आवश्यक आहे. बरेच लोक विसरतात की ते प्रथम एक सादरीकरण करत आहेत आणि ते पॉवरपॉईंट केवळ एक साधन आहे.
काही सादरीकरण सॉफ्टवेअरची उदाहरणे : कीनोट (KEYNOTE) : कीनोट हा एक सादरीकरण सॉफ्टवेअर अनुप्रयोग आहे, जो ॲपल इंक द्वारा आय-वर्क उत्पादकता सूटचा भाग म्हणून विकसित केलेला आहे.
मिडियाशॉट (MediaShout) : मिडियाशॉट 7 यामध्ये प्रीमियर चर्च प्रेझेंटेशन सॉफ्टवेअरच्या नवीनतम आवृत्तीपेक्षा बरेच काही अधिक आहे.
अपाचे ओपन ऑफिस इम्प्रेस (Apache OpenOffice Impress) : हे एक प्रभावी मल्टीमीडिया सादरीकरणे तयार करण्यासाठी एक साधन आहे. यामध्ये इम्प्रेस ही आवृत्ती उत्कृष्ट असा पर्याय आहे.
लिबर ऑफिस ईंप्रेस (Liber office Impress) : हे एक प्रभावी मल्टीमीडिया सादरीकरणे तयार करण्यासाठी एक ओपेन-सोर्स प्रणाली आहे.
कळीचे शब्द : #प्रेझेन्टेशन #सॉफ्टवेअर #कीनोट #अ‍ॅनिमेशन
संदर्भ :
- https://www.openoffice.org/product/impress.html
- https://visme.co/blog/best-presentation-software/
- https://www.bobpikegroup.com/resources/trainer-blog/presentations
- https://www.macworld.co.uk/how-to/how-open-edit-save-key-keynote-files-on-powerpoint-in-windows-3656180/
समीक्षक : अक्षय क्षीरसागर
