कझाकस्तान देशाची राजधानी व मध्य आशियातील अत्याधुनिक शहरांपैकी एक. लोकसंख्या १३,२४,११० (२०२४ अंदाजे). हे देशाच्या उत्तर मध्य भागी ट्रांस-कझाकस्तान व दक्षिण
सायबिरीया लोहमार्गावर, इशिम नदीकिनारी वसलेले आहे. हे दळवळणाचे केंद्र असून येथे आतंरराष्ट्रीय विमानतळ आहे.
अस्ताना शहर इ. स. १८२४ मध्ये रशियन सैन्याची छावनी म्हणून वसविण्यात आले होते. नंतर इ. स. १८६८ मध्ये ते प्रशासकीय केंद्र झाले. रशियन प्रशासनाच्या कार्यकाळात या शहराची भरभराट झाली. ‘व्हर्जिन अँड आयडल लँड्स कॅम्पेन’ अंतर्गत १९५० च्या मध्यास या शहरास ‘सिटी ऑफ व्हर्जिन लँड्स’ संबोधत. येथे कझाक सोव्हिएट सोशॅलिस्ट रिपब्लिकच्या उत्तरेकडील पाच प्रांतांची राजधानी होती (१९६० ते १९६५). या कालावधित येथे कृषी, शिक्षक प्रशिक्षण, औषधे, अभियांत्रिकी, बांधकाम इत्यादी क्षेत्रांतील अनेक संशोधनात्मक उच्च शिक्षणाच्या संस्था सुरू झाल्या. याचे प्रारंभीचे नाव अकमोलिन्सक (१९६१ पर्यंत), त्सेलिनग्राड (१९६१ ते १९९२ पर्यंत), अकमोला (१९९२ ते १९९८ पर्यंत), अस्ताना (१९९८ ते २०१९ पर्यंत) असे होते. नुरसुलतान नझरबेयेव्ह हे राष्ट्राध्यक्ष पदावरून पायउतार झाल्यानंतर त्यांच्या सन्मानार्थ २० मार्च २०१९ पासून याचे नामकरण नुरसुलतान असे करण्यात आले; परंतु काही कारणांस्तव सप्टेंबर २०२२ पासून याचे नाव पुन्हा अस्ताना असेच करण्यात आले आहे. कझाकस्तानची राजधानी आल्माआता (आल्मेती) येथून अस्ताना येथे इ. स. १९९४ मध्ये स्थलांतरित केली. याची प्रक्रिया इ. स. १९९७ मध्ये पूर्ण झाली.
आधुनिक अस्ताना हे नियोजनबद्ध नगररचना केलेले शहर आहे. राष्ट्राध्यक्ष नुरसुलतान यांनी देशाला खनिजतेलापासून मिळणाऱ्या नफ्याचा बहुतांश हिस्सा या शहराची पुनर्बांधणी व विकासावर खर्च केला. सरकारने नियुक्त केलेल्या जपानी वास्तुशिल्पज्ञ कुरोकावा किशो यांनी शहरातील रस्ते, निळसर व सुवर्ण रंगाच्या इमारती, राष्ट्राध्यक्षांचा राजवाडा, तसेच ब्रिटिश वास्तुशिल्पज्ञ सर नॉर्मन फॉस्टर यांनी ६२ मी. उंचीच्या ‘पॅलेस ऑफ पीस अँड रिकन्सीलेशन’ याचा आराखडा तयार केला. अस्ताना हे देशाचे प्रमुख आर्थिक केंद्र असून व्यापार, दळवळण, औद्योगिक उत्पादने, बांधकाम साहित्य, अन्नप्रक्रिया, विविध कृषी औजारे इत्यादींमध्ये अनेक लोक कार्यरत आहेत. येथे जुलै २०१८ मध्ये आंतरराष्ट्रीय औद्योगिक केंद्राची स्थापना झाली.
येथील संसदभवन, बैटेरेक टॉवर, अक-ओर्दा राष्ट्राध्यक्ष राजवाडा, कझाक अली स्मृती स्थळ, हजरत सुलतान मशिद, पॅलेस ऑफ इन्डिपेडन्स, कझाकस्तान न्यू नॅशनल म्यूझियम, पॅलेस ऑफ पीस अँड रिकन्सीलेशन इत्यादी प्रवाशांची आकर्षणे आहेत.
समीक्षक ꞉ सुरेश फुले
Discover more from मराठी विश्वकोश
Subscribe to get the latest posts sent to your email.