लेखकः नामदेव स. गाडे

स्वीडनच्या अखत्यारितील बाल्टिक समुद्रातील बेट व प्रांत. गॉटलंड बेटाचा अक्षवृत्तीय विस्तार ५६° ५४’ उ. ते ५७° ५६’ उ. व रेखावृत्तीय विस्तार १८° ६’ पू. ते १९° ७’ पू. रेखांश आहे.…

भारताच्या गुजरात राज्यातील नर्मदा जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण. लोकसंख्या ३४,८४५ (२०११). हे अहमदाबादच्या आग्नेयीस सुमारे २०० किमी., कर्जन नदीच्या किनाऱ्यावर सस. पासून १४८ मी. उंचीवर वसलेले आहे. २ ऑक्टोबर १९९७ रोजी…

भारताच्या गुजरात राज्यातील याच नावाच्या जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण व प्रमुख शहर. लोकसंख्या १,३०,५०३ (२०११). वडोदऱ्यापासून साधारण ईशान्येस १५९ किमी. वर, तर अहमदाबादपासून पूर्वेस २१४ किमी. दुधीमती नदीच्या काठावर हे शहर…

भारताच्या हरयाणा राज्यातील याच नावाच्या जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण आणि एक औद्योगिक शहर. लोकसंख्या १४,१४,०५० (२०११). हे राज्याच्या आग्नेय भागात, दिल्लीच्या साधारण दक्षिणेस सुमारे ३५ किमी. वर वसलेले आहे. मोगल सम्राट…

भारताच्या महाराष्ट्र राज्यातील याच नावाच्या जिल्ह्याचे व तालुक्याचे मुख्य ठिकाण. लोकसंख्या ६८,९३० (२०११). हे मुंबई व विरारच्या उत्तरेस अनुक्रमे ८७ किमी. व ३५ किमी. वर वसलेले आहे. १ ऑगस्ट २०१४…

आफ्रिकेतील साउथ सूदान या देशाची राजधानी व देशातील सर्वांत मोठे शहर. लोकसंख्या ५,२५,९५३ (२०१७). साऊथ सूदान - युगांडा या देशांच्या आंतरराष्ट्रीय सीमेच्या उत्तरेस सुमारे १२७ किमी., बाहर एल्-जेबेल (श्वेत नाईल)…

भारताच्या हरयाणा राज्यातील याच नावाच्या जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण आणि भूतपूर्व जींद संस्थानची राजधानी. हरयाणातील हे सर्वांत मोठ्या व प्राचीन शहरांपैकी एक आहे. लोकसंख्या १,६७,५९२ (२०११). हे दिल्लीच्या वायव्येस ११० किमी.,…

भारताच्या गुजरात राज्यातील याच नावाच्या जिल्ह्याचे मुख्य ठिकाण आणि पूर्वीच्या छोटा उदेपूर संस्थानची राजधानी. लोकसंख्या २५,७८७ (२०११). हे मध्य प्रदेश राज्याच्या सरहद्दीजवळ, ओरस (नर्मदेची उपनदी) नदीच्या काठावर वसले आहे. वडोदरा…

फ्रान्समधील एक महत्त्वाची नदी. लांबी सुमारे २९० किमी., जलवाहन क्षेत्र १२,१०० चौ. किमी. फ्रान्सच्या ईशान्य भागातील म्यूझ विभागात असलेल्या आर्गॉन फॉरेस्ट या अरण्ययुक्त पठारी प्रदेशात या नदीचा उगम होतो. उगमानंतर…

लेबानन देशातील एक लहान, परंतु पौराणिक दृष्ट्या महत्त्वाची नदी. आडोनिस या नावानेही ती ओळखली जाते. लांबी २३ किमी. लेबानन पर्वताच्या उतारावर, सस.पासून १,५०० मी. उंचीवरील अफ्क्वा ग्रोटो या गुहेत ती…

मध्य आफ्रिकेतील चॅड देशाची राजधानी आणि देशातील सर्वांत मोठे शहर. लोकसंख्या ७,२१,०८१ (२०१८). हे देशाच्या नैर्ऋत्य भागात, चॅड-कॅमेरून सरहद्दीवर, शारी व लोगोन या नद्यांच्या संगमावर वसलेले आहे. फ्रेंचांनी इ. स.…

भारताच्या गुजरात राज्यातील पंचमहाल जिल्ह्याचे मुख्यालय व प्रमुख व्यापारी शहर. लोकसंख्या १,४३,६४४ (२०११). हे गांधीनगरच्या पश्चिमेस १२५ किमी. वर असून मुंबई-नवी दिल्ली या पश्चिम रेल्वेमार्गावरील प्रस्थानक आहे. येथून लोहमार्गाची एक…

आइसलँड या देशातील एक प्रसिद्ध आणि अतिशय जागृत ज्वालामुखी. रेक्याव्हीक या आइसलँडच्या राजधानीपासून पूर्वेस ११० किमी., दक्षिण किनाऱ्यापासून आत ४८ किमी. वर हा ज्वालामुखी आहे. दक्षिण आइसलँडमधील पूर्वेकडील ज्वालामुखी पट्ट्यात…

आफ्रिका खंडाच्या आग्नेय भागातील एस्वातिनी (स्वाझीलँड) या भूवेष्टित स्वतंत्र राजसत्ताक देशाची प्रशासकीय राजधानी आणि देशातील सर्वांत मोठे शहर. लोकसंख्या ९४,८७४ (२०१० अंदाज). देशाच्या पश्चिम भागातील हायव्हेल्ड प्रदेशातील होहो जिल्ह्यात, एम्बाबाने…

वेस्ट इंडीज द्वीपसमूहातील विंडवर्ड बेटांपैकी ग्रेनेडा या द्वीपीय देशाची राजधानी, औद्योगिक शहर व महत्त्वाचे बंदर. लोकसंख्या ३३,७३४ (२०१२). हे ग्रेनेडा बेटाच्या नैर्ऋत्य किनार्‍यावरील एका लहान द्वीपकल्पावर वसले आहे. शहराच्या भोवती…