संरचनावाद (भाषावैज्ञानिक) : भाषाशास्त्र ज्ञानशाखांमधील सिद्धांतनाची पद्धत.भाषावैज्ञानिक संराचनावादाची पहिली मांडणी फेर्दिना द सोस्यूर यांनी आपल्या couzs de linquistique generate (1916) या भाषाविज्ञानविषयक व्याख्यानामधून केली आहे. भाषाविज्ञानापलीकडे मानववंशविज्ञान, समाजविज्ञान, साहित्यसमीक्षा, मनोविज्ञान,…
वर्तनवाद : मानव आणि प्राण्यांमधील वर्तनाला समजून घेण्यासाठी उभी राहिलेली सैद्धान्तिक चौकट. यात विचार, भावना, विवेक या गोष्टींचा प्राधान्याने विचार न करता अभिसंधानाच्या माध्यमातून मानवी वर्तनाची संगती लावली जाते. मानसोपचारांतही…
आपल्याला एखाद्या गोष्टीचा बोध कसा होतो, आपण एखादी गोष्ट समजून घेताना त्यात कोणत्या ज्ञानात्मक प्रक्रिया अनुस्यूत असतात, आपण विचार कशाप्रकारे करतो, लक्षात कसे ठेवतो, कसे शिकतो, समस्या आणि पेच कसे…
चिन्हविज्ञान : (चिन्हमीमांसा). चिन्हविज्ञान किंवा चिन्हमीमांसा म्हणजे चिन्हांचे अध्ययन करणारी ज्ञानशाखा. चिन्ह म्हणजे काय हा कळीचा प्रश्न आहे.चिन्ह म्हणताक्षणी आपल्या डोळ्यासमोर दृक्‍प्रतिमा येते.बहुतेक काही रस्त्यावरील चिन्हे,संस्थांची चिन्हे,धोक्याची चिन्हे इ.चिन्हविज्ञानात दृक्‍चिन्हांच्या…
कार्यवाद (भाषाविज्ञानातील) : कार्यवादी भूमिका ही भाषिक संरचनेला (आणि पर्यायाने रूपाला) भाषेच्या समाजगत, संदर्भगत कार्याचे फलित मानते. म्हणजेच भाषा म्हणून जे काही रूप आपल्याला दिसते तेच मुळी आकाराला येते ते…