पृथ्वीच्या अंतर्भागातील उष्णतेमुळे भूपृष्ठाखाली उष्ण पाण्याचे झरे आणि कारंजी निर्माण होतात. अशा साठलेल्या गरम पाण्यातही काही जीवाणू जगत असतात. अशा सजीवांना तापरागी (Thermophile) सजीव म्हणतात. सामान्यपणे पेशीतील प्रथिने व विकरे…
रॉसमन, मायकेल : ( ३० जुलै, १९३० - १४ मे, २०१९ ) मायकेल रॉसमन यांचा जन्म फ्रँकफूर्ट येथे झाला. दुसर्‍या महायुद्धाच्या धुमाकुळीत ते त्यांच्या आई सोबत लंडनला राहायला गेले. तेथे…
निसर्गत: काही पदार्थ विविध प्रकारे प्रकाशमान होतात. त्यातील प्रतिदीप्ती (Fluorescence), स्फुरदीप्ती (Phosphorescence), रासायनिक प्रतिदीप्ती (Chemical fluorescence) हे प्रमुख प्रकार आहेत. (१) प्रतिदीप्ती : प्रतिदीप्ती दाखवणारे पदार्थ कमी तरंगलांबीचा प्रकाश शोषून…
विनोग्राडस्की, सेर्गेई : (१ सप्टेंबर, १८५६ – २५ फेब्रुवारी, १९५३) सेर्गेई विनोग्राडस्की हे सूक्ष्मजीवशास्त्र-परिस्थितिकीचे (Microbial ecology) जनक मानले जातात. विनोग्राडस्कींचा जन्म किव्ह या त्यावेळी सोव्हिएत रशियातील असलेल्या शहरात झाला. सेंट पिट्सबर्ग…
लेडेरर्बर्ग, जोशुआ : ( २३ मे, १९२५ – २ फेब्रुवारी, २००८ ) जोशुआ लेडेरर्बर्ग यांचा जन्म न्यू जर्सी येथील माँटक्लेअर येथे झाला. त्यांच्या वडलांचे नाव झ्वी आणि आईचे नाव इस्थर असे…
क्लूय्व्हर, अल्बर्ट यान : (३ जून, १८८८ – १४ मे, १९५६) अल्बर्ट यान क्लूय्व्हर यांचा जन्म लेडन या नेदर्लंडमधील शहरी झाला. मारी होनिश आणि यान क्लूय्व्हर यांचा हा मुलगा. यान क्लूय्व्हर…
जीवसृष्टीतील बरेच सजीव पृथ्वीच्या चुंबकीय शक्तीला संवेदनशील असतात. त्यांतील काही फक्त उत्तर किंवा दक्षिण ध्रुवावरील चुंबक क्षेत्रास, तर काही उत्तर व दक्षिण ध्रुवाबरोबर विषुववृत्ताला चुंबक संवेदना दर्शवतात. हे संवेदन या…
ॲव्हरी, ओस्वाल्ड थिओडोर : (२१ ऑक्टोबर १८७७ – २० फेब्रुवारी १९५५). कॅनेडात जन्मलेले अमेरिकन जीवाणुशास्त्रज्ञ. आनुवंश‍िकतेसाठी डीएनए (डीऑक्स‍िरिबोन्युक्ल‍िक आम्ल; DNA; Deoxyribonucleic Acid) महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावित असल्याचे त्यांच्या संशोधनातून निश्च‍ित झाले. …
ग्रिफिथ, फ्रेडरिक : (१८७९ – १९४१). ब्रिटीश जीवाणुशास्त्रज्ञ. त्यांनी जीवाणूद्वारे होणाऱ्या न्यूमोनिया या रोगामुळे शरीरात घडणाऱ्या रचनात्मक आणि क्रियात्मक बदलांचे निदान करण्याच्या तंत्राचा अभ्यास केला. ग्रिफिथ यांचा जन्म इंग्लंडमध्ये हेल,…
नेहमीपेक्षा अधिक क्षारयुक्त पाण्यामध्ये जीवंत राहणाऱ्या जीवाणूंना लवणजलरागी जीवाणू (Halophilic bacteria) असे म्हणतात. द्रावणात विरघळलेल्या क्षारांच्या प्रमाणास क्षारता असे म्हणतात. बहुतेक सजीवांमध्ये ते राहत असलेल्या माध्यमांमध्ये किंवा शरीर द्रवामध्ये क्षारांचे…