संस्कृत व्याकरणशास्त्र

उणादिसूत्रे : संस्कृत भाषेमध्ये साधित शब्द दोन प्रकारे तयार होतात. धातूला  प्रत्यय लागून साधलेले शब्द व नामाला  प्रत्यय लागून साधलेले ...

व्याकरणाचे प्राचीन नाव शब्दानुशासन असे आहे. महर्षी पाणीनी हे संस्कृत वाङ्मयाचे तत्त्ववेत्ते होते. त्यांनी आपल्या व्याकरणशास्त्रात वैदिक आणि लौकिक अशा ...

शब्दब्रह्म हा सामासिक शब्द असून शब्दात्मक ब्रह्म असा त्याचा विग्रह आहे. हा शब्द वेदात्मक व स्फोटात्मक असून नित्य शब्दरूपी ब्रह्म ...

संस्कृतमध्ये व्याकरणशास्त्राला ‘शब्दानुशासन’ असे संबोधले जाते. सर्वप्रथम ही संज्ञा पतंजलीकृत महाभाष्याच्या प्रारंभी येते. भाष्याची सुरुवात ‘अथशब्दानुशासनम्’ या वार्तिकाने (टीकेने) होते ...

संधी : संधी हे संस्कृत भाषेचे एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य आहे. संधी याचा शब्दशः अर्थ ‘जोड’ असा होतो. दोन वर्ण एकमेकांना ...

संस्कृत ध्वनिविषयक धार्मिक कल्पना : वेदमंत्र अनर्थक आहेत असे कौत्साने सांगितले असे निरुक्त  या ग्रंथात यास्काचार्याने म्हटले आहे, पण तरी ...

संस्कृत भाषेच्या विश्लेषणाचा आणि वर्णनाचा उगम : वैदिकग्रंथांच्या अचूक उच्चारणाकडे फार पूर्वीपासून काटेकोर लक्ष देण्यात आले आहे. वेदपाठी ब्राह्मण समूह ...

संस्कृत-प्राकृत भाषिक संघर्ष : इसवी सनपूर्व चौथ्या पाचव्या शतकापासून वैदिक परंपरेशी काही तत्त्वांवर विरोध करणाऱ्या जैन व बौद्ध परंपरांचा उगम झाला. जैन ...