त्लालोक (Tlaloc)

त्लालोक ही मेक्सिकोमधील अ‍ॅझटेक व तोल्तेक ह्या संस्कृतींची एक प्रमुख आणि प्राचीन देवता आहे. हा ओमेतेकुह्त्ली व ओमेतिकुहात्ल या विश्वनिर्मात्या दांपत्याचा पुत्र मानला जातो. ही पर्जन्य, वादळे आणि पर्वतांची देवता…

विरेचन (Virechan)

विरेचन हे आयुर्वेदात वर्णन केलेल्या पंचकर्मांपैकी एक कर्म होय. विरेचन म्हणजे विशेष प्रकारचे रेचन अर्थात शौचाच्या मार्गाने शरीराची शुद्धी करणे होय. शास्त्रोक्त पद्धतीने घडवून आणलेले जुलाब असे याचे स्वरूप असते.…

आम

आम ही आयुर्वेदातील वैशिष्ट्यपूर्ण संकल्पना आहे. आम याचा शब्दश: अर्थ अर्धवट पचलेले किंवा कच्चे असा आहे. शरीराचे पोषण होण्यासाठी घेतलेल्या आहाराचे प्रथम रस धातूत रूपांतर होते. शरीराला मुर्त रूप देणाऱ्या…

तेझ्कात्लिपोका (Tezcatlipoca)

ही ॲझटेक संस्कृतीतील एक प्रमुख देवता आहे. तेझ्कात्लिपोका ह्या नावाचा अर्थ धूर सोडणारा किंवा चमकणारा आरसा असा होतो. त्यास सूर्याची देवता, सर्वश्रेष्ठ देवता, उत्तरेची देवता, थंडीची किंवा वायूची देवता, अंधाराची…

वीरकोचा (Viracocha)

वीरकोचा हा पेरू देशातील अ‍ॅंडीज पर्वतप्रदेशातील संस्कृतीतील श्रेष्ठ देव आहे. तसेच इंका संस्कृतीच्या देवतासमूहातीलही हा अत्यंत  महत्त्वाचा श्रेष्ठ देव. त्याच्या नावाचा अर्थ समुद्राचा फेस असा होतो. त्याची इतर पर्यायी नावे हुआराकोचा, कॉन…

Read more about the article क्वेत्झलकोएत्ल (Quetzalcoatl)
क्वेत्झलकोएत्लच्या मंदिरावरील दगडी शिलालेख,तेअतिव्हॉकान, मेक्सिको.

क्वेत्झलकोएत्ल (Quetzalcoatl)

मेक्सिको खोर्‍यातील ॲझटेक संस्कृतीतील एक प्रमुख देवता व पौरोहित्य राजा. केत्सालकोआत्ल असाही त्याचा उच्चार होतो. त्याच्यासंबंधी पुरातनकालीन मिथ्यकथा, आख्यायिका, दंतकथा आणि वदंता यांमधून वेगवेगळे पाठभेद व अर्थकथन आढळते. पुरातन वदंतेनुसार…

बस्ति (Vasti / Enema)

बस्ती हे आयुर्वेदात वर्णन केलेल्या पंचकर्मांपैकी एक कर्म होय. शरीरात गुदमार्गाने औषध प्रवेशित करण्याच्या क्रियेस बस्ती असे म्हणतात. बस्ती हा मूळ संस्कृत शब्द असून त्याचा अर्थ मूत्राशयाची पिशवी असा आहे.…