लेखकः ह. चिं. पाटील

गळिताची पिके : ज्यांच्या बियांपासून तेल काढण्यात येते अशी वर्षायू किंवा बहुवर्षायू (एक वा अनेक वर्षे जगणारी) पिके. तेलांचे खाद्य तेले आणि अखाद्य तेले असे दोन प्रकार असतात. खाद्य तेलांपैकी…

घोसाळे : (हिं. घिया तोरी; गु. तुरिया, गिलका; क. तुप्पहिरेकाई; सं. राज कोष्टकी; इं. स्पंज गोर्ड, बाथ स्पंज; लॅ. लुफा एजिप्टिका ; कुल-कुकर्बिटेसी). ही वर्षायू (एक वर्ष जगणारी) वेल मूलतः…

कोहळा : (भुरा कोहळा; हिं. कुम्हडा, पेठा; गु. भुरा कोळू; क. संडिगे बुडेकुंबकलाई; सं. कुष्मांड; इं. व्हाइट गोर्ड मेलॉन, ॲश गोर्ड; लॅ. बेनिन्कॅसा सेरीफेरा; कुल-कुकर्बिटेसी). ही मोठी व वर्षायू (एक…

खरबूज : (चिबूड; हिं. काचरा; गु. चिबडू, शक्कर टेटी; क. कळंगिड; सं. मधुपाक, कर्कटी; इं. मस्क मेलॉन, स्वीट मेलॉन; लॅ. कुकुमिस मेलो; कुल-कुकर्बिटेसी). या वेलीची विशेषतः उत्तर प्रदेश, गुजरात व…

कारले : (हिं.कारेला; गु.कारेलो; क.हागलकाई; सं.कंदुरा, करवल्ली, सुषवी; इं.कॅरिलाफ्रुट, बिटर गोर्ड; लॅ. मॉमोर्डिका चॅरॅंशिया, कुल-कुकर्बिटेसी). या वर्षायू (एक वर्ष जगणाऱ्या) वेलीची बरीच लागवड भारत, मलाया, चीन, श्रीलंका, आफ्रिकेतील उष्ण प्रदेश,…

पडवळ : (हिं. चिचिंडा, चिंचोडा, पुडवल; गु. पंडोल; क. पडवळकाई; सं. पटोल; इं. स्नेक गोर्ड; लॅ. ट्रायकोसँथस अँग्विना; कुल-कुकर्विटेसी). ही वर्षायू (एक वर्ष जगणारी) वेल भारतात बऱ्याच प्रमाणात लागवडीत आहे.…

पपनस : (बंपारा; इं. शॅडॉक,प्युमेलो; लॅ. सिट्रस ग्रॅंडिस,सि.डिकुमाना,सि.मॅक्सिमा ;कुल-रूटेसी). लिंबू वंशातील हे फळझाड सु. साडेचार मी.उंच (चकोतऱ्यापेक्षा लहान) वाढणाऱ्या झुडपासारखे असते.ते मूळचे मलेशिया आणि पॉलिनीशिया येथील आहे.भारतामध्ये व श्रीलंकेत त्याचा…

टरकाकडी : (हिं. गु. म. काकडी सं. लोमशी, मूत्रला,ग्रीष्म-कर्कटी क. दोड्डसंवति इं. स्नेक कुकंबर लॅ. कुकुमिस मेलो, प्रकार युटिलिसिमस कुल-कुकर्बिटेसी).ही ओषधीय वेल सर्व भारतात (विशेषतः पंजाब व उत्तर प्रदेश) लागवडीत…

चाकवत : (हिं. बेथुसाग, बेथुआ; गु. चील, तांको; क. चक्रवति; सं. वस्तुक, चक्रवर्ति;  इं. गूजफूट, पिगवीड, वाइल्ड स्पिनॅक;  लॅ. चिनोपोडियम आल्बम; कुल-चिनोपोडिएसी. ही लहान (१-२ मी. उंच) ओषधी  भारतात आणि…