Author: माधव देशपांडे

नैयायिक आणि वैशेषिक यांचा भाषाविचार : जैन-बौद्धांना विरोध करताना आणि वेदप्रामाण्याची सिद्धी करताना नैयायिक आणि वैशेषिक यांनी वेगळा मार्ग स्वीकारलेला ...

प्रादेशिक भाषा–वाङ्मयांचा उदय : वेदग्रंथांचे परमोच्च स्थान व संस्कृत भाषेचे देववाणी म्हणून महत्त्व प्रतिपादन करून वैदिक-हिंदु परंपरेने जरी सुरुवातीला जैन-बौद्धांच्या ...

वेदांच्या अपौरुषेयत्वाविषयीच्या कल्पना : ऋग्वेदात सुरुवातीला सूक्ते ही ऋषींच्या वेगवेगळ्या पिढ्यांनी रचलेल्या रचना आहेत, ऋषींनी चाळणीतून धान्य निवडून घ्यावे तसे ...

वेदोत्तरकालीन हिंदु परंपरांमध्ये भाषाविचार : इसवी सनापूर्वी सुमारे चौथ्या शतकात पाणिनी या वैयाकरणाने त्याच्या अष्टाध्यायी नावाच्या व्याकरणात केलेली संस्कृत भाषेची ...

वेदविषयक कौत्साचे मत : वेदांचा अर्थ लावण्यासाठी प्रयत्न केलेच पाहिजेत असे निरुक्त  या ग्रंथात सांगणाऱ्या यास्काने कौत्स नावाच्या आचार्याचे याच्या ...

वेदवाङ्मयाच्या संरक्षणाचे वेदोत्तरकालीन प्रयत्न : उपनिषदांच्या नंतरच्या काळात आपण जसा प्रवेश करतो तसे आपल्याला वेदांचे संरक्षण कसे करायचे आणि त्यांचा ...

संस्कृत-प्राकृत भाषिक संघर्ष : इसवी सनपूर्व चौथ्या पाचव्या शतकापासून वैदिक परंपरेशी काही तत्त्वांवर विरोध करणाऱ्या जैन व बौद्ध परंपरांचा उगम झाला. जैन ...

संस्कृत भाषेच्या विश्लेषणाचा आणि वर्णनाचा उगम : वैदिकग्रंथांच्या अचूक उच्चारणाकडे फार पूर्वीपासून काटेकोर लक्ष देण्यात आले आहे. वेदपाठी ब्राह्मण समूह ...

संस्कृत ध्वनिविषयक धार्मिक कल्पना : वेदमंत्र अनर्थक आहेत असे कौत्साने सांगितले असे निरुक्त  या ग्रंथात यास्काचार्याने म्हटले आहे, पण तरी ...