अक्षय्य तृतीया (Akshay Tritiya)

वैशाख शुद्ध तृतीयेला अक्षय्य तृतीया म्हणतात. अक्षय्य म्हणजे कधीही क्षय न पावणारी. या दिवशी जप, होम, दान इत्यादी जे काही केले जाते, ते अक्षय्य होते. हा मुहूर्त साडेतीन मुहूर्तांपैकी एक…

अश्विनौ (Ashwinau / Ashwini Kumar)

अश्विनीकुमार : सूर्य, चंद्र, अग्नी, इंद्र, वरुण, वायू इत्यादी ३३ मुख्य देवतांपैकी ऋग्वेदातील एक महत्त्वाची युग्मदेवता. ते कायम परस्परांसोबत राहतात. देवतांचे वैद्य आणि शल्यविशारद या अनुषंगाने वैदिक साहित्यात त्यांचा उल्लेख…

द्यावापृथिवी (Dyavaprithivi)

ऋग्वेदातील एक देवतायुग्म. माता आणि पिता यांचे प्रतीक असलेली ही देवता कायम परस्परांच्या जोडीनेच वेदांमध्ये उल्लेखलेली आहे. या देवतेशी निगडित ऋग्वेदात सहा सूक्ते आहेत. देवतांचे आईवडील अशा अर्थी विविध अभिधाने…

अपां नपात् (Apam Napat)

अप् म्हणजे जल. अपां नपात् ही एक वैदिक देवता आहे. या देवतेच्या नावाचा अर्थ 'जलाचा पुत्र' असा आहे. यालाच अग्नीचे विद्युतरूप असे सुद्धा म्हणतात. ही अंतरिक्ष स्थानातील देवता आहे. ऋग्वेदातील…

उषा (Usha)

उषा म्हणजे अरुणोदय. ही प्रातःकाळाची देवता वैदिक साहित्यात आविष्कृत झालेली दिसून येते. ऋग्वेदातील २० सूक्ते उषा देवतेची असून ही सर्व सूक्ते अतिशय आलंकारिक, प्रभावशाली आणि प्रतिभासंपन्न शैलीमध्ये रचलेली आहेत. या…

एपिक्यूरस (Epicurus)

एपिक्यूरस : (इ.स.पू. ३४१—इ.स.पू. २७०). एक ग्रीक तत्त्ववेत्ता. त्याचा जन्म आशिया मायनरमधील सेमॉस येथे ॲथीनियन पालकांच्या पोटी झाला. एपिक्यूरियन या संप्रदायाचा तो आद्य प्रणेता होय. तो गार्गेटसचा रहिवासी असल्याने त्याला…

थॉमस अक्वायनस (Thomas Aquinas)

अक्वायनस, सेंट थॉमस : (१२२४/२५—७ मार्च १२७४). मध्ययुगीन कालखंडातील एक धर्मशास्त्रज्ञ आणि राजकीय तत्त्ववेत्ता. त्याने स्थापन केलेला तात्त्विक प्रवाह ‘थॉमिझम’ या नावाने प्रसिद्ध आहे. हा सत्यप्रिय असा 'एन्जलिक डॉक्टर' त्याच्या…