चाकवत वनस्पती १-२ मी. उंच वाढते. सुरुवातीला ती सरळ उभ्या दिशेत वाढते आणि फुलांनी बहरल्यावर ती कलते. खोड पिंगट व रेखित असते. पाने साधी व एकाआड एक असून त्यांच्या आकारात विविधता आढळते. तळाकडील पाने मोठी, दंतुर आणि चौकटच्या आकाराची असतात. शेंड्याकडील पाने लहान, निमुळती व भाल्याच्या आकाराची असतात. फुले लहान व हिरवट असून कणिशावर येतात. बिया चपट्या व चकचकीत असतात.
चाकवत ही वनस्पती पाचक, रेचक व कृमिनाशक आहे. तिचा पालेभाजी म्हणूनही उपयोग करतात. मात्र, पानांमध्ये ऑक्झॅलिक आम्ल अधिक प्रमाणात असल्याने ही भाजी कमी प्रमाणात खाण्याचा सल्ला देतात. पानांमध्ये प्रथिने, ब-समूह जीवनसत्त्वे व क जीवनसत्त्व, लोह, तंतुमय पदार्थ व अन्य खनिजे असतात. बिया पौष्टिक असून त्यांत अ जीवनसत्त्व, कॅल्शियम, फॉस्फरस, पोटॅशियम व प्रथिने अधिक प्रमाणात असतात. त्यांचा धान्य म्हणून वापर करतात. पाने व बिया कोंबड्यांना चारा म्हणून देतात. ही वनस्पती जशी जुनी होत जाते तसे तिचे खोड कठीण होत जाते. चीनमध्ये याचा चालण्याची काठी म्हणून उपयोग करतात.
Discover more from मराठी विश्वकोश
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
