अर्थशास्त्रातील एक संकल्पना. यास पर्यावरण लेखा असेही म्हणतात. पर्यावरणीय अर्थशास्त्र ही अर्थशास्त्राची एक आधुनिक शाखा आहे. अनेक अर्थतज्ज्ञांच्या मते, ही शाखा १९६० नंतर उदयास आली. त्यापूर्वी अप्रत्यक्ष रीत्या पर्यावरण व…
फ्रेझर, सर स्टुअर्ट मिटफर्ड : (२ जून १८६४ - १ डिसेंबर १९६३). ब्रिटिशांकित भारत सरकारमधील एक वरिष्ठ अधिकारी, राजनीतिज्ञ तसेच कोल्हापूर संस्थानचे राजर्षी छत्रपती शाहू महाराज, भावनगर संस्थानचे भाऊसिंहजी महाराज…
उच्च समूह दर्जा असलेल्या गटांतील शिक्षण, व्यवसाय आणि संपत्तीमधील फरकांवर आधारित सांस्कृतिक फरक म्हणजे सांस्कृतिक भांडवल होय. पिअर बोर्द्यू या फ्रेंच समाजशास्त्रज्ञांनी त्यांच्या सामाजिक आणि सांस्कृतिक पुनरुत्पादनाच्या सिद्धांतासंदर्भात मांडलेली ही…
दुसेजा, अजयकुमार : (०२ डिसेंबर १९६५). भारतीय जठरांत्रमार्ग विशेषतज्ज्ञ वैद्यक. दुसेजा यांनी वैद्यकशास्त्रात पदवी संपादन (१९८८) करून एमडी. (मेडिसीन; १९९२) आणि पीजीआयएमईआर तर चंदीगड येथून डीएमच्या (गॅस्ट्रोएन्टेरोलॉजी) पदव्या प्राप्त केल्या…
कॉकरन, विल्यम जेमेल : (१५ जुलै १९०९ – २९ मार्च १९८०). स्कॉटलंडमध्ये जन्मलेले अमेरिकन संख्याशास्त्रज्ञ. कॉकरन यांचा जन्म मध्यमवर्गीय कुटुंबात स्कॉटलंड मधील रथरग्लेन येथे झाला. शालेय वयात त्यांनी भरपूर शैक्षणिक…
शहरांमधून उपलब्ध असणार्‍या सुविधा, पुरेसा पाणीपुरवठा, वीज पुरवठा, कुशल कामगार वर्ग, सांडपाणी वाहून नेण्यासाठी नलिकांचे जाळे आणि ह्या सर्वांवर खर्च करण्यासाठी लागणारे आर्थिक पाठबळ इ. ग्रामीण भागांमध्ये अभावानेच आढळतात, त्यामुळे…
पुलेला रामचंद्रुडू : (२३ ऑक्टोबर १९२७ - २४ जून २०१५ ). पुलेला रामचंद्रुडू हे संस्कृत आणि भारतीय तत्त्वज्ञान आणि तेलुगु भाषेतील विद्वान होत . त्यांनी प्राचीन भारतीय ज्ञानाच्या संरक्षण आणि…
हिंदुस्तानी शास्त्रीय कंठसंगीतातील एक महत्त्वपूर्ण घराणे. मूलत: धृपदगायकीचे हे घराणे असून ‘नौहार बाणी’ या शैलीचे गायन म्हणजेच बोलांचे मधूर गायन करणे हे या गायकीचे वैशिष्ट्य. आग्रा घराण्याची परंपरा तेराव्या शतकातील…
देवडीकर, गोविंद बाळकृष्ण : (१५ नोव्हेंबर १९१६ – १३ मार्च १९८६). भारतीय कृषिसंशोधक आणि शास्त्रज्ञ. देवडीकर यांचा जन्म सोलापूर जिल्ह्यातील मोहोळ तालुक्याच्या देवडी गावात झाला. त्यांचे मॅट्रीकपर्यंतचे शिक्षण पंढरपूर येथे झाले.…
जॉर्जियातील एक प्रसिद्ध पुरातत्त्वीय स्थळ. हे स्थळ जॉर्जियाची राजधानी तबलिसी येथून नैर्ऋत्येला ८५ किमी. अंतरावरील गवताळ प्रदेशातील सिल्क रोड व्यापारी मार्गावर असून येथील मध्ययुगीन चर्च हे एक नाविन्यपूर्ण प्रागैतिहासिक स्थळ…
दक्षिण गोलार्धातील एक कल्पित प्राचीन भूखंडीय भूभाग. त्यामध्ये सध्याचे दक्षिण अमेरिका, आफ्रिका, अरेबिया, मादागास्कर, भारत, ऑस्ट्रेलिया आणि अंटार्क्टिका या भूखंडीय प्रदेशांचा समावेश होतो; जो एकूण खंडांच्या दोन तृतीयांश भूभाग आहे.…
उत्तर गोलार्धातील कल्पित प्राचीन भूखंडीय भूभाग. त्यामध्ये उत्तर अमेरिका, यूरोप, ग्रीनलंड आणि भारतीय द्वीपकल्प वगळून आशिया खंडाचा समावेश होतो. जर्मन भूवैज्ञानिक रूडॉल्फ स्टॉब यांनी लॉरेंशियन पर्वत (कॅनडाच्या ढालक्षेत्राचा भाग) व…
पूर्व आफ्रिकेच्या केन्या (केनिया) येथील रूडॉल्फ (तुर्काना) सरोवर भागातील एक विख्यात पुराजीवशास्त्रीय स्थळ. कूबी फोरा हे मानवजातीच्या उत्क्रांतीच्या अभ्यासासाठी जगातील एक अग्रगण्य पूर्व-ऐतिहासिक स्थळ असून अश्मयुगीन आणि त्या पूर्वीच्या काळातील…
आफ्रिका खंडाच्या पूर्वेकडील ‘द ग्रेट रिफ्ट व्हॅली’ (महाखचदरी) भागातील एक प्रसिद्ध पुरातत्त्वीय स्थळ. ‘ओल्डुपायी गॉर्ज’ या नावानेही प्रसिद्ध. हे स्थळ आफ्रिकेच्या टांझानिया देशातील आरूश प्रांतातील एन्गोराँगगोरो जिल्ह्यात असून ओल्डुवायी गॉर्ज…
एक प्रारंभिक मानव जाती. प्रख्यात केनियन पुरामानवशास्त्रज्ञ रिचर्ड लीकी (१९४४-२०२२) यांना रूडॉल्फ मानव (होमो रूडोल्फेन्सिस) या जीवाश्माचा शोध केन्या (केनिया) येथील रूडॉल्फ (आताचे नाव तुर्काना) सरोवराजवळील पुराजीव शास्त्रीय अवशेषांसाठी प्रसिद्ध…