औद्योगिक सांडपाण्याच्या शुद्धीकरण प्रक्रियेचा आराखडा तयार करताना पुढील बाबींची माहिती घेतली जाते. उपलब्ध जमीनीचे क्षेत्रफळ : ह्यावरून कोणती शुद्धीकरण प्रक्रिया वापरावी हे ठरवता येते. माती : शुद्ध केलेल्या सांडपाण्याची विल्हेवाट…
गूटेनबेर्क, योहान : (इ.स. १४०० — ३ फेब्रुवारी १४६८). जर्मन संशोधक. संशोधनाबरोबरच त्यांनी मुद्रण आणि प्रकाशनामधेही योगदान दिले आहे. त्यांना यूरोपातील मुद्रणकलेचे आद्य प्रणेते मानतात. त्यांनी एका ठिकाणाहून दुसरीकडे सहज…
महाराष्ट्र राज्याच्या सातारा जिल्ह्यातील एक प्रेक्षणीय धबधबा. सातारा शहरापासून नैर्ऋत्येस सुमारे २६ किमी. अंतरावर, ठोसेघर या छोट्याशा गावाजवळ हा धबधबा आहे. गावाच्या नावावरूनच हा धबधबा ओळखला जातो. सह्याद्रीच्या घाटमाथ्यावर, तारळी…
चतुर्वेदी, नंद : ( २१ एप्रिल १९२३ - २५ डिसेंबर २०१४). हिंदी साहित्यातील लोकप्रिय प्रसिद्ध कवी, गद्यकार, संपादक आणि अनुवादक. त्यांचा जन्म रावजी का पीपत्या या स्वातंत्र्यपूर्व मेवाड संस्थानातील (राजस्थान)…
शास्त्री,सत्यवत : ( २९ सप्टेंबर १९३० – १४ नोव्हेंबर २०११ ). भारतीय साहित्यातील संस्कृत भाषेचे विद्वान, लेखक, प्रतिभासंपन्न कवी, संस्कृत व्याकरणाचार्य आणि समीक्षक. त्यांचा जन्म लाहोर इथे झाला. त्यांचे वडील…
केळेकार, रवींद्र : ( ७ मार्च १९२५ - २७ ऑगस्ट २०१० ). कोकणी आणि मराठी भाषेतील प्रसिद्ध लेखक, पत्रकार, भाषातज्ञ आणि विचारवंत. त्यांचा जन्म गोव्यातील कुकळ्ळी या गावी झाला. त्यांच्या…
प्राचीन मानवी जाती (स्पीशीझ). अवघ्या काही दशकांपूर्वी मानवी उत्क्रांतीच्या चर्चेत आधुनिक मानव ही एकमेव मानवी जात काही लक्ष वर्षांपासून अस्तित्वात असल्याचे मानले जात होते. रशियातील अल्ताई पर्वतरांगेत असलेल्या डेनिसोव्हा गुहेत…
डीझेनहोफर, जोहान : (३० सप्टेंबर १९४३). जर्मन-अमेरिकन जीवरसायनशास्त्रज्ञ. प्रकाशसंश्लेषणासाठी आवश्यक प्रथिनांच्या त्रिमितीय संरचना निश्चित केल्याबद्दल त्यांना हार्टगुट मिखेल आणि रॉबर्ट ह्यूबर यांच्यासमवेत १९८८ सालचे रसायनशास्त्राचे नोबेल पारितोषिक विभागून मिळाले. डीझेनहोफर…
मिळकत व खर्च यांत ताळमेळ राहण्याकरिता कुटुंबाने बनविलेले जमा, खर्च व शिल्लक यांचे अंदाजपत्रक. याचे स्वरूप सरकारी किंवा मोठ्या उद्योगधंद्याच्या अंदाजपत्रकासारखेच, पण लहान प्रमाणात असते. एकीकडे वर्षाची अंदाजी प्राप्ती व…
नर्मदा मॅन. भारतीय उपखंडातील एक महत्त्वाचे मानवी जीवाश्म. भारतात अत्यंत कमी मानवी जीवाश्म मिळाले आहेत. हथनोरा, नेतांखेडी, गुर्ला, उमरिया, देवाकाचार, बुधनीघाट व धनाघाट या फक्त सात स्थळांवर मिळून अवघे १५…
उत्पादक, घाऊक व्यापारी व किरकोळ व्यापारी यांच्यातर्फे आर्थिक व्यवहार करणारा एक मध्यस्थ. याला दलाल असेही म्हणतात. उत्पादकाकडून माल खरेदी करून त्यावर आवश्यक संस्कार करण्याचे काम घाऊक व्यापाऱ्‍यांचे असले, तरी बाजारव्यवहारांच्या…
स्वीझी, पॉल (Sweezy, Paul) : (१० एप्रिल १९१० – २७ फेब्रुवारी २००४). एक प्रसिद्ध अमेरिकन नव-मार्क्सवादी अर्थशास्त्रज्ञ. त्यांचा जन्म न्यूयॉर्क राज्यातील न्यूयॉर्क शहरात झाला. त्यांचे वडील न्यूयॉर्क येथील फर्स्ट नॅशनल…
मानवी उत्क्रांतीच्या टप्प्यातील एक महत्त्वाचे वैशिष्ट्य. भाषेप्रमाणेच अग्नीचा वापर करणे हे मानव प्रजातींचे एक निश्चित असे वैशिष्ट्य असून चार्ल्स डार्विन यांनी त्याला भाषेखालोखाल महत्त्वाचे मानले आहे. मानवी उत्क्रांतीच्या प्रवासात अग्नीसंबंधी…
सपाट छपराकरिता जलावरोधन पद्धती : सपाट छपराच्या (Flat roof) बाबतीत पावसाचे पाणी छपराच्या फुटलेल्या कौलांमधून, दोषयुक्त कठडाभिंतीमधून (Parapet wall) तसेच तुटलेल्या दरजांमधून आत येते आणि छपराला ओल येते. भारतामध्ये प्रदेशनिहाय…
वर्गामध्ये अध्यापन पद्धतीचे अभिरूप वातावरण तयार करून अध्यापन करणे म्हणजे अभिरूप अध्यापन होय. त्यात एका वस्तुस्थितीसारखी दुसरी, परंतु भासमय स्थिती तयार करून किंवा एखाद्या घटनेची, परिस्थितीची किंवा वस्तुची हुबेहूब दिसणारी…