रमेश चंद्र शहा (Ramesh Chandra Shaha)

Read more about the article रमेश चंद्र शहा (Ramesh Chandra Shaha)

रमेश चंद्र शहा (Ramesh Chandra Shaha)

रमेश चंद्र शहा : रमेश चंद्र शहा हे हिंदी साहित्यातील एक प्रमुख नाव आहे. त्यांच्या सर्जनशीलतेची व्यापकता, गहन विचारसरणी, आणि त्यांच्या कार्याची विविधता यामुळे ते हिंदी साहित्यिक विश्वात एक अनमोल…

गौरी नाच (Gouri Nach)

गौरी नाच : गौरी नाच हा महाराष्ट्रातील एक अत्यंत लोकप्रिय आणि उत्साही नृत्यप्रकार आहे. हा नृत्यप्रकार विशेषतः गणेशोत्सवाच्या दरम्यान साजरा केला जातो. महाराष्ट्रातील विविध भागांमध्ये गौरी नाचाच्या विविध पद्धती आणि…

अवधान काव्य

अवधान काव्य: अवधानशक्तीने रचले गेलेले तेलुगु काव्य. तेलुगु कवितेतील हा एक  विशेष काव्यप्रकार आहे. यात कविच्या विलक्षण धारणा शक्तीची परीक्षा घेतली जाते. अनेक गोष्टींची स्मृती एकाच वेळी जिवंत ठेवून काव्यात…

बहिष्कृत हितकारिणी सभा (Bahishkrut Hitkarini Sabha)

बहिष्कृत हितकारिणी सभा : डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी स्थापन केलेली पहिली सार्वजनिक संघटना. २० जुलै, १९२४ रोजी या सभेची स्थापना केली गेली.  ‘शिकवा, चेतवा आणि संघटित करा’ हे या संघटनेचे…

Read more about the article मत्स्य अधिवर्ग : वर्गीकरण (Superclass Pisces : Classification)

मत्स्य अधिवर्ग : वर्गीकरण (Superclass Pisces : Classification)

रज्जुमान (Chordata) संघातील (समपृष्ठरज्जू किंवा पृष्ठवंशरज्जू असलेल्या) पृष्ठवंशी उपसंघात पाठीचा कणा (मेरुदंड) असलेल्या प्राण्यांचा समावेश होतो. पाठीचा कणा असणाऱ्या, क्लोमांद्वारे श्वसन करणाऱ्या व परांच्या साहाय्याने हालचाल करणाऱ्या शीतरक्ताच्या जलचर प्राण्यांचा…

Read more about the article मेसोपोटेमियन शिल्पकला : प्रारंभिक राजवंश काळ (Mesopotamia Sculpture : Early Dynastic Period)

मेसोपोटेमियन शिल्पकला : प्रारंभिक राजवंश काळ (Mesopotamia Sculpture : Early Dynastic Period)

मेसोपोटेमियन शिल्पकलेतील दुसरा महत्त्वपूर्ण कालावधी. प्रारंभिक कांस्य (ब्राँझ) युगात प्रारंभिक राजवंश काळा’मध्ये (इ.स.पू. २९०० ते २३३४) मेसोपोटेमियात सुमेरियन साम्राज्याचा उदय झाला. या काळाचे (१) इ.स.पू. २९०० ते २८००, (२) इ.स.पू.…

Read more about the article कृष्ण बलदेव वैद (Krushna Baldev Vaid)

कृष्ण बलदेव वैद (Krushna Baldev Vaid)

कृष्ण बलदेव वैद : (२७ जुलै १९२७ - ६ फेब्रुवारी २०२०). आधुनिक हिंदी साहित्यातील सुप्रसिद्ध कथा आणि कादंबरीकार. नाटक आणि अनुवादाच्या क्षेत्रातही त्यांनी मोठे योगदान दिले आहे.लेखनातील नाविन्यपूर्ण रचनाशैली, आशय…

Read more about the article बी. रघुनाथ (B. Raghunath)

बी. रघुनाथ (B. Raghunath)

बी. रघुनाथ : (१५ ऑगस्ट १९१३-७ सप्टेंबर १९५३) मराठीतील सुप्रसिद्ध ललित लेखक, कवी, कथाकार, कादंबरीकार व लघुनिबंधकार. बी. रघुनाथ यांचा जीवन परिचय  भगवान रघुनाथ कुलकर्णी हे त्यांचे मूळ नाव. मराठवाड्यातील…

Read more about the article चिरांद (Chirand)
हाडांपासून निर्मित नवाश्मयुगीन अवजारे-उपकरणे, चिरांद (बिहार).

चिरांद (Chirand)

बिहार राज्यातील एक महत्त्वाचे नवाश्मयुगीन पुरातत्त्वीय स्थळ. हे बिहारच्या सारण जिल्ह्यात गंगा आणि घाघरा (घागरा) नदीच्या संगमावर छपरा या ठिकाणापासून दक्षिण-पूर्वेस ११ किमी. अंतरावर आहे. बौद्ध धर्मग्रंथात भिक्षू आनंदच्या संदर्भात,…

मेसोपोटेमियन शिल्पकला : अकेडियन काळ (Mesopotamia Sculpture : Acadian Period)

मेसोपोटेमियातील अकेडियन साम्राज्याच्या काळातील शिल्पकला. अभिजात सुमेरियन काळाचा अस्त इ.स.पू.सु. २३०० मध्ये अकेडियन साम्राज्याच्या उदयाबरोबर झाला. सेमिटिक भाषा असलेल्या अकेडियन साम्राज्याने इ. स. पू. २२७१ ते २१५४ दरम्यान फक्त मेसोपोटेमियाच…

Read more about the article मेसोपोटेमियन शिल्पकला (Mesopotamia Sculpture)

मेसोपोटेमियन शिल्पकला (Mesopotamia Sculpture)

आशिया खंडातील मेसोपोटेमिया या एका प्राचीन व प्रसिद्ध देशात आकारास आलेली शिल्पकला. तिला तिच्या प्राचीन नावावरून मेसोपोटेमियन शिल्पकला म्हणून ओळखले जाते. पश्चिम आशियातील टायग्रिस-युफ्रेटीस नद्यांच्या मधील सुपीक प्रदेशाला प्राचीन ग्रीकांनी…

घरगुती सांडपाणी : निमज्जित माध्यम शुद्धीकरण पद्धत (Household Wastewater : Submerged Media Beds)

निमज्जित माध्यम शुद्धीकरण प्रकारच्या पद्धतीमध्ये सांडपाण्याचा माध्यमावरील प्रवाह खालून वर (upflow) किंवा वरून खाली (downflow) होतो, तसेच माध्यम पूर्णपणे सांडपाण्यात बुडवलेले असते. वायुमिश्रण टाकीमध्ये वायुजीवी जीवाणूंना लागणारा प्राणवायू संपीडित हवेच्या…

Read more about the article डी. सी. पावटे (D. C. Pavate)

डी. सी. पावटे (D. C. Pavate)

पावटे, डी. सी. : (२ ऑगस्ट १८९९ - १७ जानेवारी १९७९). विख्यात भारतीय गणितज्ज्ञ, लेखक, मुंबई प्रांताचे पहिले भारतीय शिक्षण संचालक आणि पंजाब राज्याचे माजी राज्यपाल. ‘रँग्लर पावटे’ म्हणूनही ते…

Read more about the article मेसोपोटेमियन शिल्पकला : ऊरूक काळ (Sculpture of Mesopotamia : Uruk period)

मेसोपोटेमियन शिल्पकला : ऊरूक काळ (Sculpture of Mesopotamia : Uruk period)

आशिया खंडातील मेसोपोटेमिया या प्राचीन प्रसिद्ध देशात आकारास आलेल्या शिल्पकलेचा सुरुवातीचा कालखंड ऊरूक काळ म्हणून ओळखला जातो. सुमेरियन नगरराज्यांचा उदय प्रागैतिहासिक - ताम्रपाषाण ते प्रारंभिक कांस्य (ब्राँझ) युगातील उबाइड (इ.स.पू.…

Read more about the article घरगुती सांडपाणी : भौतिक व जैविक पद्धतींचे एकत्रीकरण (Consolidation of Physical and Biological Methods)

घरगुती सांडपाणी : भौतिक व जैविक पद्धतींचे एकत्रीकरण (Consolidation of Physical and Biological Methods)

पटल जैव-अभिक्रियाकारक : (membrane bioreactor) : भौतिक पद्धतीमधील पटलांचा आणि जैविक पद्धतीमधील जीवाणूंचा एकत्रित उपयोग करून शुद्धीकरणाचा हा मार्ग शोधला गेला आहे. त्यामध्ये वायुजीवी आणि अवायुजीवी असे दोन्ही प्रकारचे जीवाणू…