कार्लसन, अर्व्हिड : (२५ जानेवारी १९२३ — २९ जून २०१८). स्वीडिश चेतामानस औषधशास्त्रज्ञ (Neuro-pharmacologist). मेंदूतील डोपामीन या महत्त्वाच्या चेतापारेषक म्हणून स्थापित करणाऱ्या संशोधनामुळे त्यांना २००० मधील शरीरक्रियाशास्त्र किंवा वैद्यक या…
मार्कोवित्झ, हॅरी एम. : (२४ ऑगस्ट १९२७ – २२ जून २०२३). अमेरिकन वित्त आणि अर्थशास्त्रज्ञ. रोखे-बाजारामधील जोखीम व बक्षिसांचे मूल्यमापन आणि निगम रोखे व बंधपत्र यांच्या मापनाच्या सिद्धांताकरिता १९९० चे…
पणिक्कर, नेदुमंगत्तू केसवा : (१७ मे १९१३ — २४ जून १९७७). भारतीय एक जीववैज्ञानिक. केंद्रिय सागरी मत्स्य संशोधन संस्थेचे ते माजी संचालक तसेच भारत सरकार मत्स्यपालन विकासाचे माजी सल्लागार आणि…
अर्धमागधी कोश (१९२३-३८): अर्धमागधी शब्दाला संस्कृत, गुजराती, हिंदी आणि इंग्रजी इत्यादी भाषेतील अर्थ पर्याय देणारा कोश . जैन मुनि रत्नचंद्रजी यांनी याची रचना केली असून श्वेतांबर स्थानकवासी, इंदौर यांनी पाच…
शक्ती तुरा (जाखडी नृत्य) : शक्ती तुरा, ज्याला जाखडी नृत्य म्हणूनही ओळखले जाते, महाराष्ट्राच्या समृद्ध सांस्कृतिक वारशाचे एक महत्त्वपूर्ण अंग आहे. हे पारंपरिक नृत्य विशेषतः कोकण भागातल्या उत्सवांमध्ये, धार्मिक सोहळ्यांमध्ये…
फागगीते : फाग हा लोकगीत प्रकार असून तो होळीच्या खेळनाट्यात सादर केला जातो. फागगीते फाल्गुन महिन्यात, विशेषतः होळीच्या काळात गायली जाणारी लोकगीते आहेत, ज्यात प्रेम, विरह, आनंद,आध्यात्म आणि सामाजिक अनुभवाचे…
नारायणन, ऋषिकेश : (५ जून १९७४). एक भारतीय चेताक्रिया वैज्ञानिक व संगणक अभियंता. नारायणन यांचा जन्म विरुधुनगर, तामिळनाडू राज्यात झाला. त्यांनी मदुराई कामराज विद्यापीठाच्या मेपको श्लेंक अभियांत्रिकी महाविद्यालयातून इलेक्ट्रॉनिक्स आणि…
पुरातन काळापासून चालत आलेली एक संस्था. माणसाला जेव्हापासून समाज करून राहण्याची गरज भासू लागली, तेव्हापासून त्यांना राज्याची गरज निर्माण झाली. राज्यशास्त्र या ज्ञानशाखेच्या केंद्रस्थानी ही संकल्पना आहे. आजचे जग अनेक…
नायर, नारायण बाळकृष्णन : (६ जुलै १९२७ –२१ एप्रिल २०१०). भारतीय सागरी जीवशास्त्रज्ञ, पर्यावरणशास्त्रज्ञ आणि केरळ सायन्स काँग्रेसचे संस्थापक अध्यक्ष. संक्षिप्त नाव एन बाळकृष्णन नायर. यांचे पूर्ण नाव नारायण बाळकृष्ण नायर…
(स्थापना : १९३५). भारतीय रासायनिक जीवविज्ञान संस्थान अर्थात इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ केमिकल बायॉलॉजी-सीएसआयआर : आयआयसीबी-ही संस्था जीवविज्ञानातील काही जागतिक महत्त्वाच्या प्रश्नावर संशोधन करणारी संस्था आहे. भारतात या संस्थेची स्थापना जीवशास्त्रीय…
अर्थशास्त्रातील एक संकल्पना. यास पर्यावरण लेखा असेही म्हणतात. पर्यावरणीय अर्थशास्त्र ही अर्थशास्त्राची एक आधुनिक शाखा आहे. अनेक अर्थतज्ज्ञांच्या मते, ही शाखा १९६० नंतर उदयास आली. त्यापूर्वी अप्रत्यक्ष रीत्या पर्यावरण व…
फ्रेझर, सर स्टुअर्ट मिटफर्ड : (२ जून १८६४ - १ डिसेंबर १९६३). ब्रिटिशांकित भारत सरकारमधील एक वरिष्ठ अधिकारी, राजनीतिज्ञ तसेच कोल्हापूर संस्थानचे राजर्षी छत्रपती शाहू महाराज, भावनगर संस्थानचे भाऊसिंहजी महाराज…
उच्च समूह दर्जा असलेल्या गटांतील शिक्षण, व्यवसाय आणि संपत्तीमधील फरकांवर आधारित सांस्कृतिक फरक म्हणजे सांस्कृतिक भांडवल होय. पिअर बोर्द्यू या फ्रेंच समाजशास्त्रज्ञांनी त्यांच्या सामाजिक आणि सांस्कृतिक पुनरुत्पादनाच्या सिद्धांतासंदर्भात मांडलेली ही…
दुसेजा, अजयकुमार : (०२ डिसेंबर १९६५). भारतीय जठरांत्रमार्ग विशेषतज्ज्ञ वैद्यक. दुसेजा यांनी वैद्यकशास्त्रात पदवी संपादन (१९८८) करून एमडी. (मेडिसीन; १९९२) आणि पीजीआयएमईआर तर चंदीगड येथून डीएमच्या (गॅस्ट्रोएन्टेरोलॉजी) पदव्या प्राप्त केल्या…
कॉकरन, विल्यम जेमेल : (१५ जुलै १९०९ – २९ मार्च १९८०). स्कॉटलंडमध्ये जन्मलेले अमेरिकन संख्याशास्त्रज्ञ. कॉकरन यांचा जन्म मध्यमवर्गीय कुटुंबात स्कॉटलंड मधील रथरग्लेन येथे झाला. शालेय वयात त्यांनी भरपूर शैक्षणिक…