आधारित वृद्धी या प्रकारच्या प्रक्रियांत सांडपाण्यामध्ये ठेवलेल्या घन माध्यमावर किंवा त्यावर शिंपडलेल्या सांडपाण्यामुळे जीवाणु वाढतात व शुद्धीकरण करतात, (पहा : घरगुती सांडपाणी : वायुमिश्रण) उदा., ठिबक गाळण पद्धत (Trickling Filter),…
पशुवैद्यकीय क्षेत्रात अब्जांश तंत्रज्ञानाचा वापर केवळ रोगावर प्रतिबंध आणि उपचार एवढ्यापुरता मर्यादित नाही. जनावरांचे संगोपन, पोषण, पुनरुत्पादन, आजारांवर उपचार अशा अनेक गोष्टींसाठी हे तंत्रज्ञान अतिशय उपयुक्त आहे. प्राण्यांच्या आजारांवरील उपचारासाठी…
शेतातील पिके, साठविलेले अन्नधान्य, कपडे, लाकूड इ. जीवनावश्यक साहित्याचा नाश करणाऱ्या कीटकांचा नाश करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या रसायनांना कीटकनाशके असे म्हणतात. पर्यावरणाचे संतुलन आणि आरोग्य राखण्यासाठी हानीकारक कीटकांची संख्या किमान पातळीवर…
लव्हीन, फीबस : (२५ फेब्रुवारी १८६९ – ६ सप्टेंबर १९४०). रशियात जन्मलेले अमेरिकन जीवशास्त्रज्ञ. न्यूक्ल‍िक आम्लाचा अभ्यास करणारे ते अग्रणी संशोधक होते. लव्हीन यांचा जन्म रशियाच्या सगोर या शहरात एका…
विर्सेन, कार्ल : (- ). अमेरिकन सागरी सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ. समुद्रशास्त्रातील विविध विषयाचे ते अभ्यासक आहेत. विर्सेन अमेरिकेतील मॅसॅचूसेट्स येथे सध्या वास्तव्यास आहेत. त्यांनी मॅसॅचूसेट्स विद्यापीठातून बी.एस्. पदवी घेतली (१९६४) तसेच बोस्टन…
तेंडुलकर, विजय धोंडोपंत : (६ जानेवारी १९२८ – १९ मे २००८). एक चतुरस्र लेखक, वृत्तपत्रव्यवसायी, लघुकथालेखक, लघुनिबंधकार, अखिल भारतीय कीर्तीचे नाटककार, नव्या रंगभूमीचे प्रमुख आधारस्तंभ. त्यांचा जन्म मुंबई येथे गिरगावात…
सांडपाणी शुद्धीकरणाच्या आधुनिक पद्धती ह्या भौतिकशास्त्र, औष्णिक, रासायनिक, जैविक व त्यांच्या एकत्रित जुळणीवर आधारित आहेत. (अ) भौतिक पद्धती : पृष्ठशोषण : सांडपाण्यामधील कलिली (colloidal), विरघळलेले आणि जीवाणूंच्या साहाय्याने विघटन न…
चित्रपटाचे तत्त्वज्ञान हे समकालीन कला तत्त्वज्ञानाचे उपक्षेत्र आहे. तसेच सौंदर्यशास्त्राचा एक महत्त्वपूर्ण संशोधनाचा विषय म्हणूनही त्यास ओळखले जाते. सध्याच्या काळात चित्रपटाचे तत्त्वज्ञान ही शाखा उदयास येण्यामागे महत्त्वाचे एक कारण असे…
कान (कर्ण) हा मानवी शरीराचा एक अत्यंत महत्त्वाचा व संवेदनशील अवयव आहे. कानांचे मुख्य कार्य म्हणजे ध्वनी लहरींचे विद्युत लहरीत रूपांतर करून त्यांना मेंदूपर्यंत पोहोचविणे. कानांकडून मिळालेल्या माहितीचे विश्लेषण करण्याचे…
मुखातील कठीण व टोकदार रचना म्हणजे दात. ते मुखात जबड्यातील हाडांना जोडलेले असतात. वरील जबड्यातील अग्रऊर्ध्वहनु अस्थी (Premaxilla), ऊर्ध्वहनु अस्थी (Maxilla) आणि खालील जबड्यातील दंतअस्थी (Dentary) यांवर असलेली दातांची रचना…
स्पीलबर्ग, स्टीव्हन : (१८ डिसेंबर १९४६). ख्यातकीर्त अमेरिकन चित्रपटदिग्दर्शक, निर्माते, पटकथालेखक व अभिनेते. त्यांचा जन्म सिनसिनॅटी शहरात (ओहायओे राज्य) एका सनातनी कट्टर ज्यू कुटुंबात झाला. त्यांची आई लिह ॲड्लर यांचे…
स्व्हेडबॅरी, टेऑडॉर : (३० ऑगस्ट १८८४ – २५ फेब्रुवारी १९७१). स्वीडिश रसायनशास्त्रज्ञ. कलील रसायनशास्त्रातील अवस्करण पद्धती आणि अति-अपकेंद्रित्र या प्रयुक्तीच्या शोधाबद्दल त्यांना १९२६ मध्ये रसायनशास्त्रातील नोबेल पारितोषिक देण्यात आले. स्व्हेडबॅरी…
तन्य बिडाचे गुणधर्म आणखी सुधारण्याच्या प्रयत्नातून सिलिकॉन मॉलिब्डेनम तन्य बिडाचा जन्म झाला. या मिश्रधातूचे घटक सर्वसाधारणपणे पुढीलप्रमाणे असतात. कार्बन : ३.३० – ३.८० टक्के सिलिकॉन : ४.००-५.०० टक्के सल्फर : < ०.०२ टक्के मॅग्नेशियम :…
काळ्या बिडाच्या बाबतीत कास्टिंगमधील विविध भागांची जाडी ही त्याच्या अंतिम गुणधर्मावर परिणाम करीत (Section Sensitivity) असते. काळ्या बिडाचे अंतिम गुणधर्म हे धातू वितलनासाठी ठरवलेल्या मिश्रणाचे घटक व त्यांचे प्रमाण, वितळलेल्या…
वाळूचे मिश्रण कठीण होण्यासाठी कवच पद्धतीत उष्णतेची आवश्यकता असते. शीत पेटी पद्धतीत ही क्रिया नेहमीच्या तापमानास घडून येते. म्हणून या पद्धतीचे नाव शीत पेटी पद्धत असे पडलेले आहे. या पद्धतीत…