औषधनिर्माणशास्त्रात रायबोन्यूक्लिइक अम्ल (आरएनए) उपचारपद्धतीचा मोठ्या प्रमाणात वापर करण्यात येत आहे. बाहेरून वितरित करण्यात येणाऱ्या आरएनए पद्धतीचा पेशीतील प्रथिननिर्मितीत निर्देश देण्याकरिता तसेच सामान्य प्रथिन निर्मितीत व्यत्यय आणण्याकरिता आणि संलग्नी किंवा…
आशियाई प्रादेशिक देशांची एक आंतरराष्ट्रीय संघटना. या संघटनेचे पूर्ण नाव ‘दक्षिण-पूर्व अशिया देशांचा संघ’ (Association of South-East Asian Nations) असे आहे. ही संघटना आशियामधील वसाहती राष्ट्रांतील वाढत्या तणावादरम्यान राजकीय, आर्थिक…
जैविक प्राणवायुजीवी पद्धतीने सांडपाण्याचे शुद्धीकरण यशस्वी होण्यासाठी आवश्यक असणार्‍या बाबींमधील अत्यंत महत्त्वाची बाब म्हणजे प्राणवायूचा पुरवठा. प्राणवायुजीवी जीवाणूंना पुरेशा प्रमाणात प्राणवायू मिळाला तर त्यांची कार्यक्षमता उच्च प्रतीची राहते. हा प्राणवायू…
बर्गमन, इंगमार : (१४ जुलै १९१८—३० जुलै २००७). स्वीडिश रंगभूमी आणि चित्रपट क्षेत्रातील एक श्रेष्ठ निर्माता, दिग्दर्शक व पटकथालेखक. इंगमार बर्गमन यांचा जन्म स्वीडनमधील अप्साला येथे झाला. त्यांचे वडील धर्मोपदेशक…
घरगुती सांडपाण्यातील गाळामध्ये सेंद्रिय व निरींद्रीय पदार्थ मोठ्या प्रमाणावर असतात, तसेच त्यामध्ये जीवाणूंचे प्रमाणही मोठे असते. त्यामधील पाण्याचे प्रमाण अधिक असल्याने त्याची विल्हेवाट लावण्यापूर्वी त्याचे वायुजीवी किंवा अवायुजीवी पद्धतीने स्थिरीकरण…
आचार्य विज्ञानभिक्षु : सांख्य, योग आणि वेदान्त या तीन दर्शनांचे आचार्य. त्यांनी या दर्शनांवर अनेक मौलिक ग्रंथ लिहिले आहेत. त्यांचे निवासस्थान काशी असल्याचे मानले जाते. त्यांच्या माता-पित्याचा किंवा काळाचा निश्चित…
रेगे, मेघश्याम पुंडलीक : (२४ जानेवारी १९२४—२८ डिसेंबर २०००). महाराष्ट्रातील एक श्रेष्ठ तत्त्वज्ञ, विचारवंत व महाराष्ट्र राज्य मराठी विश्वकोश निर्मिती मंडळाचे भूतपूर्व अध्यक्ष तथा ‘मराठी विश्वकोशा’चे प्रमुख संपादक. ‘मेपुं’ या…
घरगुती सांडपाण्यामध्ये असलेले आलंबित आणि कलिल पदार्थ ह्यांच्यामुळे गाळ उत्पन्न होतो. घरगुती सांडपाण्याला लहान मोठ्या आकाराच्य चाळण्यांमधून वाहू दिले, तसेच वालुकाकुंडांमधून ते वाहत नेले गाळापेक्षा काहीसा वेगळा घनकचरा निघतो. प्राथमिक…
खान, सलीम अब्दुल राशिद : (२४ नोव्हेंबर १९३५). भारतीय हिंदी चित्रपटसृष्टीतील सत्तर आणि ऐंशीच्या दशकातील सुप्रसिद्ध कथा-पटकथाकार म्हणून गाजलेल्या सलीम-जावेद या जोडीपैकी एक. सलीम खान यांचा जन्म मध्यप्रदेशातील इंदूर येथे…
प्लास्मोडियम या सूक्ष्मपरजीवीचा आधुनिक वर्गीकरण विज्ञानानुसार प्रोटिस्टा सृष्टीतील ॲपिकॉम्लेक्सा (Apicomplexa) संघातील हिमोस्पोरिडा (Haemosporida) गणातील प्लास्मोडिडी (Plasmodiidae) कुलामध्ये समावेश होतो. शार्ल ल्वी आल्फॉस लाव्हरां या फ्रेंच वैज्ञानिकांनी १८८० मध्ये या परजीवीचा…
मध्यवर्ती मज्जासंस्थेचा एक असाध्य विषाणुजन्य रोग. हा रोग लासाव्हायरस (Lyssavirus) या विषाणूमुळे होतो. या विषाणूचा समावेश मोनोनिगॅव्हायरॅलीज् (Mononegavirales) या गणातील ऱ्हाब्डोव्हिरिडी (Rhabdoviridae) या कुलात होतो. हा पिसाळलेल्या श्वानवर्गी (कुत्रा कुल)…
गुंतवणूकदारांच्या हिताचे रक्षण करणारी, सुरक्षित बाजाराच्या विकासाला चालना देणे व त्याचे नियमन करणारी आणि त्यासाठी त्याच्याशी संबंधित किंवा आनुषंगिक बाबी ठरविणारी एक भारतीय संस्था. भांडवली समस्या (नियंत्रण) कायदा १९४७ च्या…
महाराष्ट्र राज्याच्या साक्री (जि. धुळे) तालुक्यातील एक प्रमुख गाव. लोकसंख्या २३,३६२ (२०११). हे गाव धुळे या शहराच्या पश्चिमेस सुमारे ८० किमी., तर साक्रीच्या पश्चिम नैर्ऋत्येस २४ किमी. वर असून मुंबईच्या…
छत्रे, विष्णुपंत मोरोपंत : (१८४०-२० फेब्रुवारी १९०५). भारतीय सर्कसचे जनक आणि प्रसिद्ध गायक. छत्रे घराणे मूळचे गणपतीपुळे (रत्नागिरी) जवळील बसणी या छोट्याशा खेड्यातील. विष्णुपंतांचे वडील जमखंडी येथील संस्थांनिकाकडे नोकरी करीत…
जर्मनीची राजधानी बर्लिन शहरात १९३६ साली झालेली ११ वी आंतरराष्ट्रीय ऑलिम्पिक क्रीडासामने. जर्मनीच्या नाझी पक्षाचा अध्यक्ष व हुकूमशाह अ‍ॅडॉल्फ हिटलर (१८८९-१९४५) याच्या अमलाखाली झालेली ही स्पर्धा ऐतिहासिक ठरली. दि. १…