दाससरमा, शिलादित्य : (११ नोव्हेंबर १९५७). भारतीय-अमेरिकन आण्विक जीवशास्त्रज्ञ. ते लवणजलरागी (Halophilic; हॅलोफिलिक) आणि एक्स्ट्रीमॉफिलिक सूक्ष्मजीवांच्या जीवशास्त्रातील योगदानासाठी प्रसिद्ध आहेत. दाससरमा यांचा जन्म कोलकाता येथे झाला. इंडियाना विद्यापीठ ब्लूमिंग्टन येथून…
भारतातील सर्वांत प्राचीन ग्रंथालयांपैकी एक इतिहासप्रसिद्ध ग्रंथालय. ते तमिळनाडू राज्यात तंजावर (तंजावूर) जिल्ह्याच्या मुख्यालयी आहे. शहाजी महाराजांचे पुत्र आणि छ. शिवाजी महाराजांचे सावत्र बंधू व्यंकोजी (कार. १६७५-१६८४) यांनी येथील नायक…
पुरंदरे, भालचंद्र नीळकंठ : (२७ ऑक्टोबर १९११ — १० नोव्हेंबर १९९०). भारतीय स्त्रीरोगतज्ञ आणि वैद्यक. एक विख्यात, कुशल आणि उत्कृष्ट कौशल्य असलेले योनी-शल्यविशारद अशी त्यांची ख्याती होती. भारत सरकारने १९७२…
क्षीरसागर, कमलाकर कृष्ण (१७ सप्टेंबर १९३१). भारतीय जीवशास्त्रज्ञ आणि मधुमक्षिकातज्ञ. क्षीरसागर यांचा जन्म सासवड, पुणे येथील आहे. त्यांचे प्राथमिक शिक्षण पालघर जिल्ह्यातील चिंचणी-तारापूरला, माध्यमिक शिक्षण भावे विद्यालय, पुणे आणि उच्च…
धवन, सतीश देवी दयाल : (२५ सप्टेंबर १९२० — ३ जानेवारी २००२). भारतीय अवकाश अभियंता आणि अवकाश शास्त्रज्ञ. त्यांना भारतातील प्रायोगिक द्रव गतिकी संशोधन शाखेचे जनक (‘एक्सपेरिमेंटल फ्लुईड डायनॅमिक्स रिसर्च’) म्हणून…
अनुदान हे सरकारच्या राजकोषीय धोरणाच्या अंमलबजावणीचे एक प्रमुख साधन आहे. वस्तू आणि सेवांच्या किमती कमी करण्यासाठी सरकारतर्फे प्रत्यक्ष किंवा अप्रत्यक्ष रीतीने दिले जाणारे आर्थिक साहाय्य म्हणजे अनुदान. अनुदान हे एक…
वेस्ट इंडीज बेटांपैकी लेसर अँटिलीसमधील दक्षिणेकडील वक्राकार द्वीपमालिकेला विंडवर्ड असे संबोधले जाते. विंडवर्डचा शब्दश: अर्थ म्हणजे वातसन्मुख दिशेला (वाऱ्याच्या दिशेला) असलेल्या बेटांचा समूह. विंडवर्ड बेट समूहात जवळपास ९० लहानमोठ्या बेटांचा…
कॅरिबियन समुद्रातील वेस्ट इडीज बेटांपैकी अँटिलीस द्वीपसमूहातील लहान बेटांची वक्राकार द्वीपमालिका. उत्तरेस व्हर्जिन बेटांपासून ते दक्षिणेस ग्रेनेडापर्यंत उत्तर-दक्षिण दिशेत पसरलेली ही प्रमुख द्वीपमालिका आहे. याशिवाय इतरही अनेक बेटांचा समावेश लेसर…
कॅरिबियन समुद्रातील वेस्ट इंडीज बेटांमधील अनेक बेटांचा समूह. वेस्ट इंडीजमधील बहामा वगळता उर्वरित सर्व बेटांना अँटिलीस या नावाने ओळखले जाते. अँटिलीस बेटे दक्षिणेस व पश्चिमेस कॅरिबियन समुद्राने, वायव्येस मेक्सिकोचे आखाताने,…
कॅरिबियन समुद्रातील वेस्ट इंडीज बेटांपैकी अँटिलीस द्वीपसमूहातील आकाराने सर्वांत मोठ्या बेटांचा समूह. अँटिलीस द्वीपसमूहाचे ग्रेटर अँटिलीस व लेसर अँटिलीस असे दोन भाग आहेत. ग्रेटर अँटिलीस बेटे संयुक्त संस्थानांच्या आग्नेय भागात…
वार्ष्णेय, उमेश : (२६ ऑक्टोबर १९५७). भारतीय रेणवीय जीवशास्त्रज्ञ. त्यांना भारताच्या सर्वोच्च सन्मानांपैकी वैज्ञानिकांच्या उत्कृष्ट योगदानाबद्दल देण्यात येणाऱ्या राष्ट्रीय विज्ञान पुरस्कांपैकी विज्ञान श्री या पुरस्काराने २०२४ रोजी सन्मानित करण्यात आले…
तमराज कथालू : तमराज कथालू ही तेलुगू लोककलेची एक नाट्यमय कला आहे, जी कथाकथन, संगीत, नृत्य, कविता, विनोद आणि दर्शन यांचा संगम आहे. "तमराज" हा शब्द "तंबूरा" या वाद्याच्या रूपातून…
कावम्मा कथा : तेलुगू लोकसाहित्यातील कावम्मा कथा हा एक अनन्य साहित्यप्रकार आहे. जो मातृदेवी कावम्माच्या पुराणकथा आणि मिथकांवर आधारित आहे. तेलुगू लोकजीवनात कावम्मा ही एक लोकप्रिय ग्रामदेवता (पेरांताळू) आहे, जी…
कालीपटनम रामाराव : ( ९ नोव्हेंबर १९२४- ३ जून २०२१). तेलुगू साहित्यातील ग्रामीण यथार्थवादी कथाकार. कालीपटनम रामाराव, ज्यांना साहित्यिक वर्तुळात 'कारा मास्तरू' म्हणून स्नेहाने संबोधले जाते, हे आंध्र प्रदेशातील एक…
महर्षी पतंजलींच्या योगसूत्रांवर अनेक व्याख्या आणि टीकाग्रंथ लिहिले गेले आहेत, त्यांमध्ये व्यासभाष्याचे योगदान अतिशय महत्त्वाचे आहे. महर्षी पतंजलींनी योगसूत्रांमध्ये वर्णन केलेल्या विषयांचे सखोल विवेचन व्यासभाष्यात केलेले आढळते. त्याचबरोबर अशा काही…