­­­­शिवलिंग (Shivaling­­­a)

­­­­शिवलिंग

लिंगस्वरूप शिव. शिव-आराधनेत मूर्ती व लिंग या दोन्हींनाही महत्त्व आहे. त्यांसंबंधी अनेक कथा लोकमानसात प्रचलित आहेत. शिवमूर्तींचा अभ्यास हा लिंगस्वरूप ...
अर्धनारीश्वर शिव (Ardhanarishvara Shiva)

अर्धनारीश्वर शिव

एक प्रसिद्ध शिवरूप. शिवपार्वतीचे एकाच देहात उभयरूप म्हणजे अर्धनारीश्वर किंवा अर्धनारीनटेश्वर होय. शिव आणि शक्ती हे संयुक्त तत्त्व सृष्टीचे मूळ ...
कल्याणसुंदर शिव (Kalyanasundara Shiva)

कल्याणसुंदर शिव

शिव आणि पार्वती या दैवी जोडप्याचा विवाहप्रसंग ‘कल्याणसुंदर’ या नावाने शिल्पांकित केला गेला आहे. विवाहप्रसंगाची लगबग, पाहुण्यांची गर्दी, सलज्ज वधूवर ...
केवल शिव (Kevala Shiva)

केवल शिव

एकट्या शिवाची मूर्ती असल्यास तिला केवल शिव म्हणतात. केवलमूर्तींचे स्थानक व आसन असे दोन प्रकार पडतात. शिवासह नंदी असतोच असे ...
चंद्रशेखर शिव (Chandrashekhar Shiv)

चंद्रशेखर शिव

नावाप्रमाणेच या प्रकारच्या शिवप्रतिमेत चंद्रकलेला महत्त्व आहे. या मूर्तीचे व्यवच्छेदक लक्षण म्हणजे शिवाच्या जटेत खोचलेली चंद्रकोर. ही चंद्रकोर कधी डाव्या, ...
वृषवाहन (Vrushvahan)

वृषवाहन

वृषवाहन आणि वृषभारूढ अर्थात आपले वाहन नंदीसह असलेला शिव हा शिवप्रतिमांपैकी एक लोकप्रिय प्रकार. याच स्वरूपात तो आपल्या भक्तांना दर्शन ...
शिव (Shiv)

शिव

भारतात ज्या दैवतांची पूजाअर्चा मोठ्या प्रमाणात चालते, त्यांत शिव किंवा शंकराचे नाव अग्रभागी घ्यावे लागेल. आजचा शिव म्हणजे ऋग्वेदातील रुद्र ...
शिव-अनुग्रहमूर्ती (Shiva-Anugrahamurti)  

शिव-अनुग्रहमूर्ती

एक शिवरूप. शिव ही संहारदेवता असली तरीही वेळप्रसंगी तो आपल्या भक्तांवर प्रसन्न होऊन त्यांच्यावरील संकटांचे निवारण करणारा म्हणून अनुग्रह अर्थात ...
शिव-दक्षिणामूर्ती (Shiva-Dakshinamurti)

शिव-दक्षिणामूर्ती

एक शिवरूप. संहारमूर्ती जसे शिवाचे उग्र रूप दर्शवितात, तसेच दक्षिणामूर्ती हे त्याचे शांत रूप म्हणून ओळखले जाते. दक्षिणा म्हणजे बुद्धी ...
शिव-नृत्यमूर्ती (Shiva-Nrityamurti)

शिव-नृत्यमूर्ती

एक प्रसिद्ध शिवरूप. शिव हा योग, ज्ञान, विविध शास्त्रे, कला या सर्वांचा सर्वोच्च अधिकारी असून या रूपात त्याने नृत्य-नाट्यकला प्रवर्तित ...
शिव-संहारमूर्ती (Shiva-Samharamurti)

शिव-संहारमूर्ती

एक शिवरूप. शिवशंकराचे रूप एकीकडे  शांत, वरदायी, त्याचवेळी दुसरीकडे उग्र, विध्वंसक असे दिसून येते. शंकराने आपल्या भक्तांच्या साहाय्यार्थ आणि अन्याय ...