Monthly Archives: जुलै 2019

झाडीपट्टीतील लोकनाट्य. दंडार आणि खडी गंमत या दोन लोकनाट्यांनंतर लोकप्रियतेच्या कसोटीवर उतरणारे हे लोकनाट्य होय. रात्रभर चालणारा हा लोकरंजनप्रकार राधा या एकाच पात्राभोवती फिरत असतो. खडी गंमत या झाडीपट्टीतील अन्य…

महाराष्ट्राची कुलस्वामिनी श्रीतुळजाभवानीची धाकटी बहीण म्हणून ओळखली जाणाऱ्या कळंब तालुक्यातील येरमाळा येथील देवी. प्रभू रामचंद्र ज्यावेळी वनवासाला निघाले, तेव्हा त्यांना प्रलोभन दाखविण्यासाठी देवी पार्वतीने सीतेचे रूप घेऊन त्यांना भुलवण्याचा प्रयत्न…

मुखवटा नृत्ये. जगभरात धर्मधारणांसह सर्वदूर मुखवटा नृत्य उत्सव सादर होतो. महाराष्ट्रातील आदिवासी भागात ‘बोहाडा’ नावाने मुखवट्यांचा किंवा स्वांगांचा (सोंगाचा) उत्सव होतो. विशेषतः ठाणे, नगर व नासिक जिल्ह्यात साधारण चैत्र-वैशाखात हा…

गोव्यातील सत्तरी आणि सांगे तालुक्यांत सादर केला जाणारा पारंपरिक लोकनाट्यप्रकार. गोव्याच्या सीमेलगत असलेल्या कर्नाटक आणि महाराष्ट्रातील काही गावांतूनही हे लोकनाट्य सादर केले जाते. रणमाल्यातील सर्व कलाकार हे पुरूष असून ते…

गोव्यातील ख्रिस्ती लोकांचे कोकणी नृत्यगीत.यात संगीत, काव्य आणि नृत्याचा एकत्रित आविष्कार पाहायला मिळतो. गोव्यात १५१० साली पोर्तुगिजांचे आगमन झाले. त्यानंतर गोव्यात पोर्तुगीज भाषा आणि पाश्चात्त्य संगीत रूजण्यास प्रारंभ झाला. पाश्चात्त्य…

गोव्यातील गावाशी संबंधित धार्मिक,सांस्कृतिक आणि सामाजिक कार्य करण्यासाठी परंपरेने राखून ठेवलेली सामायिक मालकीची पवित्र जागा. ही जागा बहुधा गावाच्या केन्द्रभागी असते. गावाच्या मूळपुरुष अथवा गृहपुरुष नावाच्या दैवताच्या प्राकारात असलेल्या अंगणालाही…

धर्मनिष्ठ लोकांच्या दृष्टीने अंतिम सत्य सांगणारी आणि पवित्रतर वास्तववादी लोकांच्या दृष्टीने कल्पित व अवास्तव आणि कलावंत-साहित्यिक वगैरेंच्या दृष्टीने कलात्मक सत्याचा अंतर्भाव असलेली विशिष्ट प्रकारची कथा. पुराणकथा, दैवतकथा इ. तिची पर्यायी…

महाराष्ट्रातील गोंधळ हा विधिनाट्यप्रकार करणारे लोक किंवा जमात. त्यांना गोंधळी म्हणून ओळखलं जातं. प्रामुख्याने महाराष्ट्रात गोंधळी समाजात कदमराई आणि रेणुराई या दोन जाती व त्यांच्या खिवार, भोपे, जोगते या उपजाती…

जोगवा मागायचे पात्र म्हणजे परडी. अंबाबाईच्या पूजेतील अतिशय महत्त्वाची बाब. परडी, परसराम, पोत आणि कवड्याची माळ यासोबत परडीला महत्व आहे. ही अंबाबाईच्या पूजेची प्रतीके आहेत.नवरात्रात परडीची विक्री मोठ्या प्रमाणात होते.…