स्तनी वर्गातील नरवानर गणाच्या लेमुरिडी कुलात लेमूर प्राण्यांचा समावेश होतो. ते फक्त मादागास्कर आणि त्यालगतच्या कोमोरो बेटांवर आढळतात. मोठ्या संख्येने आढळून येणाऱ्या रिंग-टेल्ड लेमूर या जातीचे शास्त्रीय नाव लेमूर कट्टा आहे. ती पश्‍चिम मादागास्करच्या खडकाळ भागात राहते.
लेमूर प्राणी आकाराने मांजराएवढा असून त्याच्या शरीराची लांबी सु. ३८ सेंमी. असते. दिसायला तो माकडासारखा दिसतो. शरीर सडपातळ आणि पाय काटकुळे असतात. शेपटी लांब व झुपकेदार असून तिच्यावर एकाआड एक काळी आणि पांढरी वलये असतात. पाठीचा रंग राखाडी असून पोटाकडचा भाग पांढरा असतो. चेहरा लांबोळका असतो. डोळे मोठे असून चेहऱ्याच्या किंचित बाजूला असतात. कान मध्यम लांबीचे व केसाळ असतात. पुढच्या पायांपेक्षा मागचे पाय लांब असतात. मागच्या पायांच्या दुसऱ्या बोटांवर नखर असते.
लेमूर प्रामुख्याने दिनचर असून ते टोळक्याने राहतात. त्यांच्या एका टोळक्यात ६–२० लेमूर असतात. फळे, पाने, पक्षी व त्यांची अंडी, कीटक इत्यादी त्यांचे खाद्य आहे. ते चपळ असून अनेकदा झाडांच्या फांद्यांवर उड्या मारीत असताना दिसतात. त्यांचा आवाज कर्कश, शीळ घातल्याप्रमाणे किंवा किंकाळ्या मारल्यासारखा असतो. रोज उन्हात बसून उन्हे खायची त्यांना सवय असते. मादीची गर्भधारणा वर्षातून एकदाच होते. गर्भावधी १४६ दिवसांचा असतो. मादी एका खेपेला एक किंवा दोन पिलांना जन्म देते.
लेमूर निरुपद्रवी असून ते सहज माणसाळतात. प्रसंगी ते शेतीचे नुकसान करतात; परंतु ते फार उपद्रवी नाहीत. लेमूर कट्टा या जातीखेरीज या प्राण्याच्या पुढील जाती आढळून येतात.
रफ्ड लेमूर : (ले. व्हेरिॲगॅटस). याच्या शरीराची लांबी सु.६१ सेंमी. असते. याच्या मानेच्या दोन्ही बाजूंना आयाळीप्रमाणे लांब केसांचे झुपके असतात. याचे अंग काळ्या व पांढऱ्या रंगाचे असते.
तपकिरी लेमूर : (ले. फल्व्हस). हे प्राणी मळकट रंगाचे असतात. याच्या शरीराची लांबी सु.५० सेंमी. असते. मंगूस लेमूर (ले. मंगोस) व लाल पोटाचा लेमूर (ले. रुब्रिव्हेंटर) यांच्यासारख्या इतर जातींपासून ते वेगळे ओळखणे अवघड असते.
इंड्री लेमूर : (इंड्री इंड्री). हा सगळ्यात मोठा लेमूर असून याच्या शरीराची लांबी सु.७१ सेंमी. असते. चेहऱ्यावर केस नसतात. शेपूट अगदीच लहान म्हणजे सु.५ सेंमी. लांब असते.
पिग्मी माऊस लेमूर : (मायक्रोसेबस म्युरिनस). ही लेमुरिडी कुलातील सर्वांत लहान जाती आहे. हिचे प्राणी उंदरापेक्षा थोडे मोठे, निशाचर असून त्यांच्या हालचाली खारीसारख्या असतात. याच्या शरीराची लांबी सु.१२ सेंमी. असते. हे किडे खाऊन उपजीविका करतात.
