जॉन रसेल नेपिअर
नेपिअर, जॉन रसेल (Napier, John Russel) : (११ मार्च १९१७ – २ ऑगस्ट १९८७). प्रसिद्ध ब्रिटिश मानवशास्त्रज्ञ आणि शरीररचनाशास्त्रज्ञ. त्यांचा ...
रॉबर्ट ब्रूम
ब्रूम, रॉबर्ट (Broom, Robert) : (३० नोव्हेंबर १८६६ – ६ एप्रिल १९५१). प्रसिद्ध दक्षिण आफ्रिकन पुराजीवशास्त्रज्ञ. त्यांचा जन्म स्कॉटलंडमधील पेझ्ली ...
मातुलेय आणि पितृष्वसा अधिकार
मामा-भाचा किंवा मामा-भाची यांच्या संबंधांना मातृकुल पद्धतीत काही वेगळे महत्त्व असते. स्त्री ही जरी कुटुंबप्रमुख असली, तरी मामा हाच कुटुंबाचा ...
फ्रांझ वाईदनरीच
वाईदनरीच, फ्रांझ (Weidenreich Franz) : (७ जून १८७३ – ११ जुलै १९४८). प्रसिद्ध जर्मन शरीरशास्त्रज्ञ आणि मानवशास्त्रज्ञ. रक्तविज्ञान आणि मानवी ...
मानवसदृश कपी
गोरिला, चिंपँझी, ओरँगउटान व गिबन या प्राण्यांत आणि मानवांत असलेल्या साम्यामुळे त्यांना ‘मानवसदृश कपी’ असे म्हणतात. या प्राण्यात व मानवांत ...
वृक्षस्थ जीवन आणि बाहुसंचलन
वृक्षस्थ जीवनाचा संबंध बाहुसंचलन किंवा शाखन म्हणजेच वृक्षावर जीवन जगण्यास अनुकूल होणे असा आहे. या दोन्ही शब्दांचा परस्पर संबंध आहे ...
यूजीन द्युबॉइस
द्युबॉइस, यूजीन (Dubois Eugene) : (२८ जानेवारी १८५८ – १६ डिसेंबर १९४०). प्रसिद्ध डच शारीरविज्ञ आणि भूशास्त्रज्ञ. द्युबॉइस यांचा जन्म ...
डेव्हिड्सन ब्लॅक
ब्लॅक, डेव्हिड्सन (Black, Davidson) : (२५ जुलै १८८४ – १५ मार्च १९३४). प्रसिद्ध कॅनेडियन शरीरशास्त्रज्ञ आणि मानवशास्त्रज्ञ. त्यांचे नाव ‘पेकिंग ...
पॉल ब्रोका
ब्रोका, पॉल (Broca, Paul) : (२८ जून १८२४ – ९ जुलै १८८०). प्रसिद्ध फ्रेंच शल्यविशारद, शारीरविज्ञ आणि शारीरिक मानवशास्त्राचे आद्य ...
अ‍ॅलेस एफ. हर्डलिका
हर्डलिका, अ‍ॅलेस एफ. (Hrdlicka, Ales F.) : (२९ मार्च १८६९ – ५ सप्टेंबर १९४३). प्रसिद्ध अमेरिकन शारीरिक मानवशास्त्रज्ञ. ‘निएंडरथल मानव’ ...
गुस्ताव हाइन्रीच राल्फ कोनिग्सवाल्ड वॉन
वॉन, कोनिग्सवाल्ड गुस्ताव हाइनरीच राल्फ (Von Koenigswald Gustav Heinrich Ralph) : (१३ नोव्हेंबर १९०२ ते १० जुलै १९८२). प्रसिद्ध जर्मन-डच ...
विल्फ्रिड एडवर्ड ली ग्रॉस क्लार्क
ली ग्रॉस क्लार्क (Le Gros Clark W. E.) : (५ जून १८९५ – २८ जून १९७१). प्रसिद्ध ब्रिटीश शरीररचनाशास्त्रज्ञ व ...
रेमंड अस्थुर डार्ट
डार्ट, रेमंड अस्थुर (Dart, Raymond Asthur) : (४ फेब्रुवारी १८९३ – २२ नोव्हेंबर १९८८). ऑस्ट्रेलियन वंशाचे प्रसिद्ध दक्षिण आफ्रिकन मानवशास्त्रज्ञ, ...
सिद्दी जमात
एक भारतीय आदिवासी जमात. सिद्दी हे मुळचे आफ्रिका खंडातील आहेत. सुमारे ७५० वर्षांपूर्वी त्यांना पोर्तुगीजांनी गुलाम म्हणून भारतात आणले असावे ...
सर्वात्मवाद, जीवितसत्तावाद आणि निसर्गवाद
मानवशास्त्रामध्ये धर्म ही अभ्यासाची एक व्यापक संकल्पना आहे. आद्य मानवी संस्कृतीमध्ये धर्माचा उदय कसा झाला असावा, या विषयी विविध मते ...
मानवमिति
मानवी शरीराची होणारी वाढ, वयानुरूप बदलणारे शरीराचे आकारमान यांच्या अभ्यासास मानवशास्त्रात वेगळे परिमाण प्राप्त झाले आहे. यासाठी जिवंत माणसाची, मृत ...
मानववंश
विद्यमान अस्तित्वात असलेले सर्व मानव हे प्राणिमात्रांच्या एका मोठ्या ‘होमो’ या प्रजातीमध्ये मोडतात. त्यांना होमो सेपियन असे म्हणतात. या होमो ...
सहप्रसविता
एक सामाजिक परंपरा किंवा रुढी. यास व्याजप्रसूती, प्रसव सहचर, सहकष्टी असेही म्हणतात. मॅलिनोस्की यांच्या मते, सहप्रसविता ही चाल म्हणजे वैवाहिक ...
लोकजीवनशास्त्र
मानवजातीवर्णनशास्त्र किंवा लोकसमूहशास्त्र. मानवशास्त्राची अभ्यासपद्धती ही इतर सर्व विद्याशाखांपेक्षा खूप निराळी आहे. मानवशास्त्राच्या शाखांचा विचार केल्यावर हे सहजच लक्षात येते ...
प्रतिकात्मक मानवशास्त्र
विविध प्रतिके आणि त्यांविषयीच्या कल्पना, दंतकथा, कर्मकांड, स्वरूप इत्यादींविषयी त्या त्या समाजाने अथवा संस्कृतीने लावलेला अन्वयार्थ अभ्यासणारे शास्त्र. चिन्ह किंवा ...
