जांब या वनस्पतीचे मोठे झुडूप किंवा वृक्ष ३—१२ मी. उंचीपर्यंत वाढतो. खोड आणि फांद्या रोमहीन, साधारणपणे चपट्या असतात. पाने साधी, हिरवी गर्द व भाल्यासारखी असून १०—२० सेंमी. लांब आणि २—४ सेंमी. रुंद असतात. याला फेब्रुवारी महिन्याच्या सुमाराला पांढरी किंवा हिरवट पांढरी, मोहक व सुगंधी फुले येतात. फुलांमध्ये चार दले असून अनेक पुं-केसर असतात. मृदुफळ पेरू किंवा सफरचंद अशा फळांच्या आकारात असते. फळे फिकट हिरवी, हिरवी-गुलाबी, जांभळी, रक्तवर्णी किंवा गर्द लाल व गर्द जांभळी अशा वेगवेगळ्या छटांमध्ये असतात. एका वेळी झाडाला सु. ७०० फळे येतात. फळांचा गर रसाळ, कुरकुरीत, गुलाबाच्या वासाचा व स्वादाचा असतो; परंतु कमी गोड असतो फळांमध्ये करडया रंगाच्या १-२ बिया असतात.
फळांपासून मुरंबा व जेली तयार करतात. पाने रेचक असून पानांपासून मिळविलेले बाष्पनशील तेल स्नायूंच्या दुखण्यावर वापरतात. फळे मूत्रल असून ती मेंदू आणि हृदय यांवर शक्तिवर्धक असतात, असा आयुर्वेदात उल्लेख आहे.
Discover more from मराठी विश्वकोश
Subscribe to get the latest posts sent to your email.
