Author: वसंत चौधरी

बौमान, ऑस्कर (Baumann, Oskar) : (२५ जून १८६४ – १२ ऑक्टोबर १८९९). ऑस्ट्रियन समन्वेषक, मानचित्रकार आणि मानववंश वर्णनतज्ज्ञ. त्यांचा जन्म ...

श्रीलंकेतील सर्वाधिक लांबीची नदी. तिला सिंहली भाषेत ‘ग्रेट सँडी रिव्हर’ या नावाने ओळखले जाते. या नदीची लांबी ३३५ किमी. आणि ...

अटलांटिक महासागरातील मेक्सिकोच्या आखाताचा एक फाटा. अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांपैकी अ‍ॅलाबॅमा राज्यात या उपसागराचा विस्तार झालेला आहे. नैर्ऋत्य भागात उपसागराचा निर्गममार्ग ...

बाष्पयुक्त वाऱ्याच्या वाहण्याच्या मार्गात येणाऱ्या पर्वतीय अडथळ्यामुळे त्या पर्वताच्या वाताभिमुख उतारावर जी पर्जन्यवृष्टी होते, तिला ‘प्रतिरोध पर्जन्य’ किंवा ‘गिरिलिख पर्जन्य’ ...

(मरीन इकोसिस्टम). पृथ्वीवरील जलीय परिसंस्थांपैकी सर्वांत विशाल परिसंस्था. सागरी परिसंस्थांतील पाण्यात उच्च प्रमाणात क्षार असल्याने अन्य जलीय परिसंस्थांपेक्षा त्या वेगळ्या ...

इटलीतील दुसऱ्या क्रमांकाचे मोठे सरोवर. समुद्रसपाटीपासून १९३ मी. उंचीवर हे सरोवर स्थित आहे. या सरोवराची लांबी ५४ किमी., रुंदी ११ ...

बॅफिन, विल्यम (Baffin, William) : (१५८४ – २३ जानेवारी १६६२). ब्रिटिश मार्गनिर्देशक आणि समन्वेषक. बॅफिन यांच्या बालपणाविषयी विशेष माहिती उपलब्ध ...

स्वित्झर्लंडमधील सर्वांत मोठे सरोवर. स्वित्झर्लंडच्या पश्चिम भागातील जुरा पर्वताच्या पायथ्यालगत असलेल्या स्वीस पठारावर, समुद्रसपाटीपासून ४२९ मी. उंचीवर हे सरोवर स्थित ...

आफ्रिकेतील मध्य सहारा प्रदेशातील एक पर्वतरांग. तिबेस्ती मासिफ या नावानेही ही पर्वतरांग ओळखली जाते. मध्य सहारामधील मिड-सहारा राइज प्रदेशाचा हा ...

भूमध्य समुद्राचा एक फाटा. इटलीच्या वायव्य किनाऱ्यावर हा समुद्र पसरलेला आहे. उत्तरेस फ्रान्स व प्रामुख्याने इटालियन रिव्हिएरा (लिग्यूरिया) या इटलीच्या ...

फ्रान्समधील एक पर्वतश्रेणी. फ्रान्सच्या पूर्व भागातील ओ-रँ, बा-रँ आणि व्होज या विभागांत व्होज पर्वतश्रेणीचा (गिरिपिंडाचा) विस्तार झालेला आहे. फ्रान्स-जर्मनी यांच्या ...

ऑस्ट्रेलियातील न्यू साउथ वेल्स राज्याच्या पूर्व-मध्य भागातून वाहणारी प्रमुख नदी. लांबी ४६२ किमी., जलवाहन क्षेत्र सुमारे २२,००० चौ. किमी. लिव्हरपूल ...

पृथ्वीच्या उच्च अक्षवृत्तीय ध्रुवीय प्रदेशांमध्ये उन्हाळ्यात सूर्य एका दिवसात सलगपणे २४ तास क्षितिजाच्या वर दिसू शकतो. म्हणजे तेथे तो मध्यरात्रीही ...

प्लाइस्टोसीन हिमयुग सुमारे १०,००० वर्षांपूर्वी संपले. त्या वेळी सांप्रत सहारा प्रदेशातील हवामान बरेच आर्द्र स्वरूपाचे होते. अल्जीरिया व इतर वाळवंटी ...

सहारा वाळवंट हे आफ्रिकेच्या ढालक्षेत्रावर स्थित आहे. या ढालक्षेत्रावर कँबियनपूर्व काळातील घडीचे व उघडे पडलेले खडक आढळतात. हे ढालक्षेत्र स्थिर ...

सहारा वाळवंटामध्ये प्रामुख्याने विरळ व विखुरलेली वनश्री आढळते. उच्चभूमी प्रदेश, मरूद्यानाच्या द्रोणी आणि वाडींच्या काठांवर गवत, झुडुपे व वृक्ष अधिक ...

नाईल नदीचे खोरे वगळता सहारा वाळवंट प्रदेशाची लोकसंख्या सुमारे २.५ द. ल. आहे. दर चौ. किमी.स एका व्यक्तिपेक्षाही कमी इतकी ...

सहारातील वाळवंटी हवामान कधीपासून सुरू झाले, याबाबतीत तज्ज्ञांमध्ये एकवाक्यता आढळत नाही. येथील खडकांविषयी जे वेगवेगळे अभ्यास करण्यात आले, त्यानुसार २ ...

सहारा वाळवंटातील मानवी व्यवसाय काही अपवाद वगळता पूर्णपणे पाण्याच्या उपलब्धतेवर अवलंबून आहे. केवळ जेथे भूपृष्ठावर किंवा भूपृष्ठालगत पाणी उपलब्ध आहे, ...

जगातील सर्वांत मोठे उष्ण कटिबंधीय वाळवंट. अरबी भाषेतील ‘सहारा’ म्हणजे ‘वाळवंट’ यावरून या प्रदेशाला हे नाव पडले आहे. भूमध्य समुद्राच्या ...