टरबूज (Cantalop)

[latexpage] अस्थायी अणुकेंद्रकांमधून वेगवेगळे कण उत्सर्जित होण्याच्या प्रक्रियेला किरणोत्सर्ग म्हणतात. किरणोत्सर्गाची दोन प्रकारांमध्ये विभागणी करता येईल. पहिल्या प्रकारात नैसर्गिक किरणोत्सर्ग, तर दुसऱ्या प्रकारात प्रयोगशाळांमध्ये तयार करण्यात आलेल्या अणुकेंद्रकांमधून होणारा किरणोत्सर्ग…

[latexpage] अणुकेंद्रकांची द्रव-बिंदू प्रतिकृती अणुकेंद्रक (Nucleus) आणि द्रव-बिंदू (Liquid drop) यांमधील साधर्म्यावर आधारित आहे. अणुकेंद्रकाच्या बऱ्याच गुणधर्मांचे स्पष्टीकरण द्रव-बिंदूचे गुणधर्म वापरून करता येते. द्रव-बिंदू प्रतिकृती अणुकेंद्रकासाठी लागू होण्यामागे खालील कारणे आहेत…

[latexpage] कणभौतिकीच्या मानक प्रतिकृतीनुसार (standard model) क्वार्क आणि त्यांचे प्रतिकण (antiparticles) हे मूलभूत कण अथवा मूलकण (elementary particles) मानले जातात. या व्यतिरिक्त लेप्टॉन (Lepton) आणि त्यांचे प्रतिकण आणि न्यूट्रिनो (Neutrino)…

[latexpage] मानक प्रतिकृतीनुसार क्वार्क हे मूलभूत कण आहेत आणि त्यांच्या संयोगाने सर्व पदार्थ तयार होतात. या नोंदीत क्वार्कांच्या गुणधर्मांचे सविस्तर वर्णन केले आहे. क्वार्कांचे प्रमुख गुणधर्म नाव $u(up)$ $d(down)$ $c(charm)$…

[latexpage] अणुकेंद्रांच्या आणि इतर कणांच्या चुंबकीय आघूर्णाचे (magnetic moment) मूल्य अनाधुनिक चुंबकीय आघूर्णाच्या एककाच्या मूल्याहून बरेच कमी असते. त्यामुळे त्यांसाठी न्यूक्लीय मॅग्नेटॉन ($m_n$) हे एकक वापरले जाते. या एककाचे समीकरण…

[latexpage] (द्रव्य तरंग; Matter wave). फ्रेंच शास्त्रज्ञ  ल्वी व्हीक्तॉर द ब्रॉग्ली (Louis de Broglie) यांनी १९२४ साली मांडलेल्या परिकल्पनेमध्ये असे म्हटले की, फोटॉनांप्रमाणे (Photon) इलेक्ट्रॉनांसारखे (electron) इतर कण सुद्धा तरंगरूपात…

[latexpage] पृथ्वीवरील सर्व वस्तू पृथ्वीकडे ओढल्या जातात. या आकर्षणाला गुरुत्वाकर्षण (Gravity) म्हणतात. सर आयझॅक न्यूटन (Sir Isaac Newton) यांनी या आकर्षक बलाचा अभ्यास करून गुरुत्वाकर्षणाच्या नियमाचा (Gravitational laws) शोध १६८७ मध्ये लावला.…

[latexpage] निसर्गात आढळणाऱ्या किरणोत्सर्गी पदार्थांचा ऱ्हास झाल्यावर निर्माण झालेली जन्य अणुकेंद्रके (Daughter nuclei)  बहुतांशी किरणोत्सर्गी असतात. किंबहुना अशा अणुकेंद्रकांची शृंखलाच असते. म्हणजे जनक अणुकेंद्रकाच्या (Parent nucleus) ऱ्हासानंतर निर्माण झालेले जन्य…

[latexpage] किरणोत्सर्गी ऱ्हासात अणुकेंद्रकाचा निरनिराळ्या पद्धतींनी ऱ्हास होतो. उदा., अल्फा ऱ्हासात ($\alpha$ decay; alpha decay) अणुकेंद्रकातून हीलियम ($He$) अणूचे अणुकेंद्रक उत्सर्जित होते, बीटा ऱ्हासात ($\beta$ decay; beta decay) अणुकेंद्रकातील न्यूट्रॉनचा…

[latexpage] अणुकेंद्रकाची न्यूट्रॉन (Neutron; $n$) आणि प्रोटॉन (Proton; $P$) यांच्या संयोगामधून निर्मिती करताना ऊर्जेचे उत्सर्जन होते. या उत्सर्जित होणाऱ्या ऊर्जेला अणुकेंद्रकाची बंधनऊर्जा असे म्हणतात. उदा., एक प्रोटॉन आणि एक न्यूट्रॉन…

[latexpage] प्रोटॉन (Proton; $P$) आणि न्यूट्रॉन (Neutron; $n$) हे दोन कण अणुकेंद्रकाचे (न्यूक्लियसांचे; Nucleus) घटक आहेत. प्रोटॉन आणि न्यूट्रॉनांची वस्तुमाने जवळ जवळ सारखी आहेत आणि त्यांचे इतर काही गुणधर्म ही एकसारखे…