[latexpage] (ऊष्मीय अणुकेंद्रीय बाँब; अणुकेंद्रीय संघटन बाँब). अणुकेंद्रीय स्फोटामध्ये मुख्यतः भंजन (अणुकेंद्र फुटणे; Fission) किंवा संघटन (दोन अणुकेंद्रांचा संयोग होणे; Fusion) या अणुकेंद्रीय विक्रियांद्वारे किंवा या दोन्ही विक्रियांच्या साहाय्याने स्फोटक शक्ती…
भूकंप मार्गदर्शक सूचना २७ इमारतींचे असंरचनात्मक घटक : इमारतींमधील संरचनात्मक घटक (structural elements) भूकंपादरम्यान प्रामुख्याने तिच्यामध्ये राहणारे रहिवासी आणि सामान यांचे भूकंपाच्या हादर्‍यांमुळे होणारे नुकसान टाळण्याचे काम करतात. परंतु, संरचनात्मक…
लोहिया , शैला द्वारकादास : (६ एप्रिल १९४० - २४ जूलै २०१३). मराठी साहित्यातील कथाकार, कादंबरीकार आणि लोकसाहित्याच्या अभ्यासक. जन्म धुळे येथे झाला. त्यांचे माहेरचे नाव शैला शंकरराव परांजपे. १९६२…
भास्कर चंदनशिव : (१२ जाने. १९४५). मराठी साहित्यातील १९७० नंतरच्या पिढीतील महत्त्वाचे कथाकार. जांभळढव्ह या पहिल्याच कथासंग्रहाने त्यांचे नाव मराठी साहित्य विश्वात प्रस्थापित झाले. मातीशी अतूट नाते ठेवून शेतकरी चळवळीची…
गुळवणी, मुरलीधर गोपाळ : (६ फेब्रुवारी १९२५ - १८ डिसेंबर २०००). महाराष्ट्रातील अभ्यासू इतिहाससंशोधक, कुशल इतिहासकथनकार, वस्तुसंग्राहक व शिक्षक. पन्हाळा परिसरातील इतिहासाचे पुरावे गोळा करून त्याचे विश्लेषण करणे हा त्यांचा…
वनस्पतींमधील प्राणवायू विरहित श्वसनास ‘विनॅाक्सिश्वसन’ अथवा 'अवायु-श्वसन' असे म्हणतात. जमीन पाण्याखाली गेली म्हणजे जमिनीतील हवेची जागा पाणी घेते. वातावरणातील ऑक्सिजन जितक्या सहजतेने जमिनीतील हवेमध्ये सामावू शकतो तितक्या सहजतेने तो पाण्यामध्ये…
तांबोळी, लक्ष्मीकांत सखाराम : (२१ सप्टेंबर १९३९). मराठी साहित्यातील प्रसिद्ध कवी, कथाकार, कादंबरीकार. जन्म जिंतूर, जिल्हा परभणी येथे झाला. शालेय शिक्षण जिंतूर येथे. महाविद्यालयीन शिक्षण हैद्राबाद येथे. एम. ए. (मराठी)…
विचारशलाका : सामाजिक शास्त्र संशोधन व समाज विकास प्रतिष्ठान, लातूरचे मुखपत्र म्हणून विचारशलाका या नियतकालिकाची सुरुवात जुलै १९८७ मध्ये झाली. हे नियतकालिक लातूर येथून प्रकाशित होणारे त्रैमासिक असून याचे संस्थापक…
शहाजिंदे फकीरपाशा महेबूब : (३ जुलै १९४६). मराठीतील कवी. मराठी साहित्यातून मुस्लिम समाजमन मांडणारा लेखक. जन्म सास्तूर, ता. लोहारा, जि. उस्मानाबाद येथे झाला. शिक्षण पहिली ते दहावी शांतेश्वर विद्यालय, सास्तूर…
भारतातील एक प्राचीन धर्मपंथ. ‘आजीविक’ असेही त्याचे नाव आढळते. हा पंथ आज अस्तित्वात नाही. तो नामशेष होण्यापूर्वी त्याला सु. २,००० वर्षांचा इतिहास आहे. मंखलीपुत्र गोशालापूर्वी ११७ वर्षे आधी या पंथाची…
माळगावकर, मनोहर : (१२ जुलै १९१३ - १४ जून २०१०).भारतीय साहित्यातील प्रसिद्ध इंग्रजी साहित्यिक.कादंबरीकार आणि इतिहासकार ही त्यांची मुख्य ओळख आहे. त्यांचा जन्म बेळगाव जिल्ह्यातील लोंडा जवळील जगबेट गावात झाला.…
गुंदेकर, श्रीराम रावसाहेब : (१२ ऑक्टोंबर १९५५ - १२ जानेवारी २०१८). मराठीतील ग्रामीण साहित्यिक, समीक्षक, सत्यशोधकी साहित्याचे अभ्यासक, संशोधक, भाष्यकार. बीड जवळील आंबेसावळी येथे एका शेतकरी कुटुंबात जन्म. महात्मा फुले…
पाण्याच्या अतिरेकामुळे बहुसंख्य वनस्पतींचे जगणे अशक्य होत असले, तरी काही वनस्पती-प्रजाती मात्र प्रतिकूल परिस्थितीतही नेटाने वाढतात. अशा वनस्पतींना वनस्पतिवैज्ञानिकांनी पाणथळ जमिनीतील ‘वनस्पती प्रजाती’ असे नाव दिले आहे. समुद्रकिनार्‍यावर, नदीकाठी अथवा…
फ्रीमन, एडवर्ड ऑगस्टस : (२ ऑगस्ट १८२३ – १६ मार्च १८९२). प्रसिद्ध इंग्रज इतिहासकार. इंग्लंडमधील हारबोर्न (स्टॅफर्डशर) येथे जन्म. खासगी रीतीने त्याने प्राथमिक आणि दुय्यम शिक्षण पार पाडले. ऑक्सफर्ड विद्यापीठातील…
[latexpage] अपूर्णांक म्हणजे एका संपूर्ण भागाचे दिलेल्या संख्येएवढे एकरूप भाग करून त्यांपैकी काही भाग निवडलेल्या भागांच्या संख्येचे एकूण भागांच्या संख्येशी असलेले गुणोत्तर म्हणजे अपूर्णांक होय. अपूर्णांकाचे लेखन करताना सामान्यत: निवडलेल्या…