अब्जांश स्तरावरील रासायनिक अभिक्रियेत सहभाग न घेता अभिक्रियेचा वेग वाढवणारा बाह्य पदार्थ म्हणजे अब्जांश उत्प्रेरक (Nanocatalyst) होय. यांचा वापर करून रासायनिक अभिक्रियेचा वेग वाढवण्याच्या प्रक्रियेला अब्जांश उत्प्रेरण म्हणतात. क्रियाप्रेरक ऊर्जा…
पोलाद ही मूलतः लोखंड (लोह) आणि कार्बन यांची मिश्रधातू असल्याने लोह व कार्बनच्या समतोलावस्था आकृतीवरून (Iron - Iron Carbide Equilibrium Diagram) पोलादाची घटना समजते. या समतोलावस्था आकृतीचा पोलादासंबंधीचा म्हणजे ०–२…
संगणकाचा एक प्रकार. मेन फ्रेम संगणक हे आकाराने मोठे असतात, उदा., रेफ्रिजरेटर व मोठे कपाट. मुख्यतः मेन फ्रेम संगणकाचा उपयोग मोठ्या संस्थांद्वारे केला जातो. मोठ्या प्रमाणात माहितीवर (डेटा; Data) प्रक्रिया…
‘फिलॉसफिकल कॅफे’च्या मानाने 'फिलॉसफिकल पार्क’ ही संकल्पना नवी आहे. इ.स. २००० साली इटलीतील काप्री बेटावर स्वीडिश अर्थशास्त्रज्ञ गुन्नर ॲडलर कार्लसन याने माउंट सोलॅरोवरील ॲनाकाप्री ह्या गावी जगातील पहिले तत्त्वज्ञानोद्यान उभारले.…
आरोग्याचे दृष्टीने उपद्रवकारक असणाऱ्या बाह्य घटकांपासून पदार्थांना सुरक्षित ठेवण्यासाठी अब्जांश कुपींचा वापर केला जातो. रचना : अब्जांश कुपीचे दोन प्रमुख भाग असतात : (१) कुपीचा अंतर्भाग/गाभा (Core), (२) बाह्य आवरण…
संगणकाचा एक प्रकार. पामटॉप संगणक हा एक वैयक्तिक संगणक किंवा इलेक्ट्रॉनिक उपकरण आहे. ज्यामध्ये संगणकासारखे अनेक वैशिष्ट्ये असतात आणि तो आपल्या हाताच्या तळव्याच्या आकाराचा असतो. पामटॉप हा वैयत्तिक माहिती साहाय्यक…
फ्रिश, रॅग्नर आन्तोन किट्टिल (३ मार्च १८८५ – ३१ जानेवारी १९७३) फ्रिश यांचा जन्म नॉर्वेमधील ख्रिस्तियाना येथे झाला. फ्रिश कुटुंबीय हे १७ व्या शतकात जर्मनीहून नॉर्वेमधील कोंग्सबर्ग (Kongsberg) येथे स्थलांतरीत झाले.…
हर्स्ट, हॅरोल्ड एडविन (१ जानेवारी, १८८० – ७ डिसेंबर, १९७८) ब्रिटनमधील लिसेस्टर (Leicester) येथे जन्मलेल्या हर्स्ट यांनी रसायनशास्त्र आणि वडिलांकडून मिळालेले सुतारकामाचे शिक्षण झाल्यावर १५ व्या वर्षी शाळा सोडली.…
(तारका संस्थिती). स्टार टोपॉलॉजी हा नेटवर्क टोपॉलॉजीचा (Network Topology) एक प्रकार आहे. स्टार या इंग्रजी नावाप्रमाणे या टोपॉलॉजीचा आकार स्टार प्रमाणे म्हणजेच ताऱ्याप्रमाणे असतो. स्टार टोपॉलॉजीमधे एक मध्य उपकरण (Central…
मायर, जॉर्ज व्हॉन (१२ फेब्रुवारी १८४१ – ६ सप्टेंबर १९२५) जॉर्ज मायर यांचा जन्म जर्मनीतील फ्रँकोनियामधील वुर्झबर्ग (Wurzburg) येथे झाला. मायर यांचे वडील गणित व खगोलशास्त्र या विषयांचे प्राध्यापक…
हायगेन्स, क्रिस्तीआन (Huygens, Christiaan) (१४ एप्रिल १६२९ – ८ जुलै १६९५) हायगेन्स यांचा जन्म हेग येथील सधन व मातबर कुटुंबात झाला. वयाच्या १६व्या वर्षापर्यंत त्यांचे शिक्षण घरीच वडिलांच्या निरीक्षणाखाली झाले. वडिलांनी त्यांना विविध भाषा, संगीत, इतिहास, भूगोल,…
(खगोलशास्त्र). लघुग्रह (ॲस्टेरॉइड; Asteroid) आकाराने लहान आणि सूर्यापासून सु. २२—५५ कोटी किमी. अंतरावरआहेत. ते स्वयंप्रकाशी नाहीत. दुर्बिणीचा शोध लागल्या नंतरही २०० वर्षांपर्यंत लघुग्रहांचा शोध लागला नाही. रात्रीच्या आकाशातल्या या अंधुक…
धातुरूपात मिळविण्याच्या दृष्टीने तांबे सल्फाइड धातुकाच्या, ऑक्साइड धातुकाच्या (यातच कार्बोनेट व सल्फेट धातुकांचा समावेश आहे) आणि शुद्ध स्वरूपात आढळते. कॅल्कोसाइट (कॉपर ग्लान्स), कोव्हेलाइट, कॅल्कोपायराइट (कॉपर पायराइट) इ. सल्फाइड स्वरूपाच्या धातुकांत आणि क्युप्राइट,…
नेमन, जे. (१६ एप्रिल १८९४ - ५ ऑगस्ट १९८१) नेमन जेर्झी यांचा जन्म रशियन साम्राज्यातील बेन्दर (Bender) या शहरामधील एका पोलिश कुटुंबात झाला. Kamieniec Podolski Gubernial Gymnasium for Boys या…
कुळकर्णी, तु. शं. : (३ सप्टेंबर १९३२). मराठी साहित्यातील प्रसिद्ध कथाकार आणि कवी. जन्म डोंगरकडा, ता. कळमनुरी जि. हिंगोली येथे. मराठी साहित्य या विषयात बी. ए. ह्या पदवीपरीक्षेत तत्कालीन मराठवाडा…