हा ऐतिहासिक शैलीचा एक अमेरिकन चित्रपट आहे. दुसऱ्या महायुद्धाच्या धुमश्चक्रीत एका जर्मन व्यक्तीने हजारो ज्यू धर्मियांचे प्राण वाचविले होते. या सत्यघटनेचे वर्णन असलेल्या ऑस्ट्रेलियन लेखक थॉमस केनेली यांच्या शिंडलर्स आर्क…
भारतीय हिंदी चित्रपटसृष्टीतील एक गाजलेला अभिजात कलात्मक चित्रपट. प्रसिद्ध दिग्दर्शक गुरुदत्त यांनी निर्मित व दिग्दर्शित केलेला हा हिंदी कृष्णधवल चित्रपट आहे. हा चित्रपट १९ फेब्रुवारी १९५७ साली प्रदर्शित झाला. गुरुदत्त…
भावे, सुमित्रा : (१२ जानेवारी १९४३–१९ एप्रिल २०२१). मराठी चित्रपटसृष्टीतील आंतरराष्ट्रीय ख्यातीच्या चित्रपट निर्मात्या, लेखिका आणि प्रतिभावान दिग्दर्शिका. सुमित्रा भावे यांचा जन्म पुण्यात झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव केशव गणेश उमराणी आणि…
ज्यामध्ये जीवंत राहण्याची किंवा स्वत:चे अस्तित्व टिकवून ठेवण्याची क्षमता आहे, त्यास जीव किंवा सजीव असे म्हटले जाते. परंतु, नेमके सजीव कशाला म्हणायचे याच्या व्याख्येवर आजपर्यंत एकमत झालेले नाही. एका लोकप्रिय…
सजीवांच्या वर्गीकरणासाठी रॉबर्ट व्हिटाकर यांनी प्रतिपादित केलेल्या पंचसृष्टींपैकी (मोनेरा, प्रोटिस्टा, फंजाय/कवक, प्राणी आणि वनस्पती) ही एक सृष्टी आहे. यातील प्राण्यांची दृश्यकेंद्रकी पेशी, बहुपेशीय शरीररचना आणि परपोषी पोषणपद्धती ही प्रमुख लक्षणे…
अपोहन म्हणजे ‘बाहेर घालविणे’ किंवा ‘वेगळा करणे’ होय. मूत्रपिंड निकामी झाल्यानंतर रक्तशुद्धीकरणासाठी अपोहन तंत्र (dialysis) हा पर्याय उत्तम ठरतो. कृत्रिम मूत्रपिंडाचे कार्य अपोहनाच्या तत्त्वावर चालते. या यंत्रातून आठवड्यातून दोन ते…
विमा व्यवसायांत विमाशास्त्राचा उपयोग करून विमा पर्यायांची वैशिष्ट्यपूर्ण मांडणी करणाऱ्यास विमा संख्याशास्त्रज्ञ असे म्हणतात. विमा संख्याशास्त्र ही एक स्वतंत्र शाखा असून जिचा उपयोग प्रामुख्याने विमा व्यवसायांत केला जातो. विमा संख्याशास्त्र…
बेनेगल, श्याम : (१४ डिसेंबर १९३४— २३ डिसेंबर २०२४). एक ख्यातकीर्त भारतीय दिग्दर्शक आणि पटकथाकार. चित्रपट हे केवळ मनोरंजनाचे साधन न मानता त्यातून प्रेक्षकांची अंर्तदृष्टी विकसित करणारा विचार दिला पाहिजे…
हा चित्रपट चित्रित करण्यासाठी वापरात येणाऱ्या एका विशिष्ट चित्रफीतीचा (फिल्मचा) प्रकार आहे. चित्रपट चित्रफीतीवर (म्हणजेच फिल्म रिळावर) चित्रित केला जातो, त्या चित्रफीतीचा आयमॅक्स हा एक सुधारीत प्रकार म्हणता येईल. या…
जरठकुमारी विवाहाची समस्या मांडणारा प्रसिद्ध मराठी सामाजिक चित्रपट. या चित्रपटाची निर्मिती ‘प्रभात फिल्म कंपनी’ या चित्रपटनिर्मिती संस्थेने केली. या चित्रपटाचे दिग्दर्शन प्रसिद्ध अभिनेता, दिग्दर्शक आणि निर्माता व्ही. शांताराम यांनी केले…
वस्तू, चलने किंवा जीवन विमा पॉलिसी यांच्या किमतीतील चढ-उतारांमुळे होणाऱ्या नुकसानाची संभाव्यता मर्यादित किंवा कमी करण्यासाठी वापरलेली एक व्यवस्थापन रणनीती. विमा पॉलिसी खरेदी न करता जोखीमचे हस्तांतरण करणे म्हणजे जोखीम…
सजीवांच्या वर्गीकरणासाठी रॉबर्ट व्हिटाकर यांनी प्रतिपादित केलेल्या पंचसृष्टींपैकी (मोनेरा, प्रोटिस्टा, फंजाय/कवक, प्राणी आणि वनस्पती) ही एक सृष्टी आहे. वनस्पती सृष्टीतील सजीव बहुपेशीय व दृश्यकेंद्रकी आहेत. वनस्पती पेशींना पेशीभित्तीकेचे संरक्षक आवरण…
जकात संघ हा दोन किंवा अधिक देशांच्या व्यापारांतील अडथळे दूर करणे, सीमा शुल्क कमी करणे अथवा रद्द करणे आणि अभ्यांश (कोटा) काढून टाकणे यांसाठी केलेला करार होय. म्हणजेच दोन किंवा…
शावकरूपजनन (Paedomorphosis) ही काही उभयचर प्राण्यांमध्ये आढळून येणारी एक अवस्था. यास अकालजनन असेही म्हणण्याची पद्धत आहे. या प्रकारात सामान्य वयात प्रजननक्षम होण्याऐवजी त्यापूर्वीच सजीव प्रजननक्षम होतो. १८७५ मध्ये अर्न्स्ट हेकेल…
प्रामुख्याने कृषी वस्तूंचे उत्पादन व त्यांच्या किमतींसंबधित व्यापारचक्रांचे स्पष्टीकरण करणारे एक प्रमेय. प्रसिद्ध अर्थसास्त्रज्ञ निकोलस कॅल्डॉर यांनी प्रमेयाच्या वैशिष्ट्यपूर्ण आकृत्या स्पष्ट करण्यासाठी सर्वप्रथम ‘कॉबवेब’ हा शब्दप्रयोग केला. कॉबवेब याचा अर्थ…