लंडन स्कूल ऑफ इकॉनॉमिक्स (London School of Economics)

प्राणायाम हा हठयोग व पातंजल (अष्टांग) योगाचा एक प्रमुख भाग आहे. आसनांच्या दीर्घ अभ्यासामुळे प्राणायामासाठी आवश्यक असणाऱ्या गोष्टींची, उदा., शारीरिक व मानसिक स्थैर्य, स्वास्थ्य, पद्मासन किंवा तत्सम ध्यानोपयोगी आसनांत बराच वेळ…

सर्व दर्शनांमध्ये ‘कार्य-कारण संबंध’ हा महत्त्वपूर्ण विषय चर्चिला गेला आहे. संस्कृत भाषेमध्ये कार्य शब्दाचा अर्थ — ‘जे उत्पन्न होते ते कार्य’ असा होय आणि त्यासाठी आवश्यक असणारे सर्व घटक म्हणजे…

आसनांची निवड आणि त्यांचा शरीर व मनावरील परिणाम या गोष्टी परस्परांशी निगडित आहेत. साधक आसने दोन प्रकारे करू शकतो – (१) अतिशय प्रयत्नपूर्वक, जोर लावून, खेचून, ताणून, शक्ती खर्च करून…

आसन या संज्ञेची व्युत्पत्ती ‘आस्’ या संस्कृत धातूपासून झाली असून या धातूचा अर्थ ‘बसणे’ असा आहे. त्यापासून आसन म्हणजे ‘बसण्याची क्रिया’ हे एक नाम तयार झाले आहे. याशिवाय बसण्याची वस्तू…

योग तत्त्वज्ञानातील एक संज्ञा. सांख्ययोग दर्शनाप्रमाणे प्रकृतीपासून अभिव्यक्त होणाऱ्या तेवीस तत्त्वांमध्ये सतत परिवर्तन होत असतात. पृथ्वी, जल, तेज, वायु, आकाश ही पंचमहाभूते; शब्द, स्पर्श, रूप, रस, गंध हे तन्मात्र; कान,…

हठयोगी पुंडलिक रामचंद्र निकम : (१५ ऑगस्ट १९१७ – १८ जुलै १९९९). योगसाधनेतील अथक परीश्रमांतून हठयोगावर प्रभुत्व मिळविल्याने हठयोगी निकम गुरुजी या नावाने योग जगतात सुपरिचित. यांचा जन्म महाराष्ट्रातील जळगाव…