शिरोलीकर, दगडूबाबा (जन्म : १८८० - मृत्यू : २८ डिसेंबर १९५३) : -महाराष्ट्रातील नामवंत तमासगीर. मूळ नाव दगडू कोंडिबा तांबे-साळी-शिरोलीकर. पुणे जिल्ह्यातील जुन्नर तालुक्यामधील शिरोली नावाच्या गावामध्ये विणकाम करून उदरनिर्वाह…
भारत-चीन १९६२च्या युद्धातील एक लढाई. पार्श्वभूमी : भारतीय सैन्याच्या ४ इन्फन्ट्री ब्रिगेडने नामकाचू नदीवर उभारलेल्या मोर्चावर दिनांक २० ऑक्टोबर १९६२ रोजी पहाटे चिनी सैन्याने सर्व तयारीनिशी हल्ला चढविला. थांगला डोंगरसरींच्या…
गोंधळ विधिनाट्यात वाजविले जाणारे प्रमुख वाद्य .कुळधर्म कुलाचार म्हणून कुलदेवीच्या नावाने ‘गोंधळ’ घालण्याची प्रथा संपूर्ण महाराष्ट्रात प्रचलीत आहे आणि याच ‘गोंधळ’ विधिनाट्यात हे वाद्य वाजविले जाते. यास ‘जोड समेळ’ असेही…
भूकंप मार्गदर्शक सूचना क्र. ३ भूकंपाविषयी काही संज्ञा : पृथ्वीच्या अंतरंगात प्रस्तरभंगाच्या ज्या बिंदूपासून भूखंडाची घसरण सुरू होते त्याला भूकंपनाभी किंवा अपास्तिक (Focus or Hypocenter) असे म्हटले जाते आणि या…
दुसऱ्या महायुद्धाच्या काळात विमानाचे महत्त्वाचे सुटे भाग बनविण्याकरिता विसर्पणरोधक मिश्रधातू शोधण्यात आले. हे मिश्रधातू ११००º से. इतके उच्च तापमान सहजपणे सहन करू शकतात. या मिश्रधातूंची उच्च तापमान ऑक्सिडीकरणरोधक क्षमता (High…
जॉन्सन, अँड्रू : (२९ डिसेंबर १८०८–३१ जुलै १८७५). अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांचे सतरावे राष्ट्राध्यक्ष व प्रसिद्ध मुत्सद्दी राजकारणी. सोळावे राष्ट्राध्यक्ष अब्राहम लिंकन (१२ फेब्रुवारी १८०९–१५ एप्रिल १८६५) यांच्या हत्येनंतर व अमेरिकन…
नरम पोलादात (Mild steel) १ ते २.५ वजनी टक्के इतक्या प्रमाणात तांबे, फॉस्फरस, क्रोमियम आणि सिलिकॉन मिसळल्यास (Alloying) वातावरणी अपक्षयी पोलाद (Weathering steel) तयार होते. या पोलादाचे शरण सामर्थ्य (Yield…
भूकंप मार्गदर्शक सूचना क्र. २ भूकंप लहरी : भूकंपामुळे भूगर्भीय ताणतणावांमुळे उत्सर्जित झालेली ऊर्जा भूगर्भाच्या अंतर्पृष्ठावरून परावर्तित किंवा वक्रीभवन होऊन भूकंप लहरींच्या स्वरूपात भूस्तरांमार्फत अनेक दिशांना पसरते. या लहरी दोन…
वर्षभरातील शालेय परीक्षांतील गुण, स्वाध्याय, गृहपाठ, शाळेतील विविध उपक्रम इत्यादी तंत्रसाधनांद्वारा विद्यार्थ्यांच्या योग्यतेचे आणि प्रगतीचे केलेले मापन म्हणजे अंतर्गत मूल्यमापन होय. अध्यापनाची उद्दिष्टे डोळ्यांसमोर ठेवून त्यांनुसार विद्यार्थ्यांना अध्ययन-अनुभव योजनाबद्ध रीतीने…
शिक्षणाची उद्दिष्टे साध्य करण्यासाठी जे जे संस्कारकारी अनुभव योजले जातात, त्या सर्वांचा समावेश अभ्यासक्रमात होतो. अभ्यासक्रमास अभ्यासयोजना असेही म्हणतात. ज्ञान घेणे, कौशल्य संपादणे, प्रयोग, व्यवसाय वा कृती करणे, असे या…
भूकंप मार्गदर्शक सूचना क्र. १ पृथ्वी आणि तिचे अंतरंग : अनेक लक्ष शतकांपूर्वी पृथ्वी हा विविध तप्त द्रव्यांचा एक गोळा होता. कालांतराने हळूहळू पृथ्वी जसजशी थंड होत गेली तसतसे जड…
भारत-चीन १९६२च्या युद्धातील एक लढाई. तवांग विभागानंतर दुसऱ्याच दिवशी चिनी सैनिकांनी नेफाच्या सर्वांत पूर्वेतील लोहित विभागवरही २१ ऑक्टोबरला आक्रमण केले. लोहित विभाग : तिबेटमधील रीमा ते ब्रह्मपुत्रा नदीवरील तेजू यांना…
जमिनीवरून वाहणारे किंवा साठविलेले पाणी पिण्यालायक करण्यासाठी वापरांत आणल्या जाणाऱ्या प्रक्रिया आकृतीच्या रूपात पुढे दाखविल्या आहेत. पाण्याचा स्रोत व त्याची गुणवत्ता, तसेच शुद्ध केलेले पाणी वापरण्याची पद्धत, ह्यांचा विचार करून…
प्रदूषण कर ही पर्यावरणातील प्रदूषण कमी करणे आणि त्याचा पर्यावरणावरील नकारात्मक परिणाम कमी करणे यांसाठी आर्थिक घटकांची संरचना होय. प्रदूषण कर हे प्रदूषणनियंत्रणावरील उपाय म्हणून व्यापक प्रमाणात वापरले जाणारे साधन…
ओस्ट्रॉम, इलिनॉर (Ostrom, Elinor) : (७ ऑगस्ट १९३३ – १२ जून २०१२). अमेरिकन राजकीय अर्थशास्त्रज्ञ व अर्थशास्त्रातील नोबेल पुरस्कार मिळविणाऱ्या पहिल्या महिला. ओस्ट्रॉम यांना निसर्गत: व वारसाने तसेच सामाईक व…