एश्चेरिकिया कोलाय (ई. कोलाय) [Escherichia Coli (E. Coli)]

एश्चेरिकिया कोलाय

एश्चेरिकिया कोलाय (Escherichia Coli) या जीवाणूचा समावेश प्रोटीओबॅक्टिरिया (Proteobacteria) संघातील गॅमाप्रोटीओबॅक्टिरिया (Gammaproteobacteria) वर्गाच्या एंटेरोबॅक्टिरियालीस (Enterobacteriales) या गणात  होतो. हा जीवाणूंच्या ...
कारमेन सांचेझ (Carmen Sanchez)

कारमेन सांचेझ

कारमेन सांचेझ : सूक्ष्मजीवशास्त्रज्ञ. त्यांनी ग्राम पॉझिटिव्ह जिवाणू, फाज (Phase) आणि त्यांच्यावरील ताण यांच्यावर काम केले. ओपेरॉन (OPERON) विषयाचा शोध ...
क्षयरोग जीवाणू  (Mycobacterium tuberculosis)

क्षयरोग जीवाणू 

मायकोबॅक्टिरियम ट्युबरक्युलॉसिस  या जीवाणूमुळे मानवास क्षयरोग होतो. सामान्य भाषेत याला क्षयरोग जीवाणू असे म्हणतात. क्षयरोग हा प्राचीन काळापासून अस्तित्वात आहे ...
चुंबक अनुचलनी जीवाणू (Magnetotactic bacteria)

चुंबक अनुचलनी जीवाणू

जीवसृष्टीतील बरेच सजीव पृथ्वीच्या चुंबकीय शक्तीला संवेदनशील असतात. त्यांतील काही फक्त उत्तर किंवा दक्षिण ध्रुवावरील चुंबक क्षेत्रास, तर काही उत्तर ...
जीवाणू पेशी (Bacterial cell)

जीवाणू पेशी

काही सजीव फक्त एका पेशीने बनलेले असतात, त्यांना एकपेशीय सजीव म्हणतात. जीवाणू हे एकपेशीय सजीव आहेत. एकपेशीय सजीवांचे पेशी केंद्रकावरून ...
जीवाणू मापनपद्धती : संभाव्य संख्या तंत्र  (Most probable number technique)

जीवाणू मापनपद्धती : संभाव्य संख्या तंत्र

पिण्याच्या पाण्याचे प्रदूषण जैविक, सूक्ष्मजैविक, रासायनिक, भौतिक किंवा किरणोत्सारी पदार्थ अशा विविध प्रकारे होते. सूक्ष्म जीवाणूंमुळे होणाऱ्या प्रदूषणाचे मापन संभाव्य ...
तापरागी सजीव (Thermophile)

तापरागी सजीव

पृथ्वीच्या अंतर्भागातील उष्णतेमुळे भूपृष्ठाखाली उष्ण पाण्याचे झरे आणि कारंजी निर्माण होतात. अशा साठलेल्या गरम पाण्यातही काही जीवाणू जगत असतात. अशा ...
तीन अधिक्षेत्र वर्गीकरण (Three domain classification)

तीन अधिक्षेत्र वर्गीकरण

रॉबर्ट एच्. व्हिटाकर (Robert Harding Whittaker) यांनी वर्गीकरण विज्ञानाची सुरुवात केलेल्या कॅरॉलस लिनियस (Carolus Linnaeus) यांच्या वर्गीकरणात सुसूत्रता आणण्यासाठी १९६९ ...
प्रातिनिधिक सजीव : एश्चेरिकिया कोलाय  (Model Organism : Escherichia coli)

प्रातिनिधिक सजीव : एश्चेरिकिया कोलाय

एश्चेरिकिया कोलाय (ई. कोलायEscherichia coli) या जीवाणूचा उपयोग प्रातिनिधिक सजीव म्हणून करण्यात येतो. पृथ्वीवरील प्राचीन परजीवी परपोषी जीवाची ...
मायकोप्लाझ्मा लॅबोरेटोरियम (Mycoplasma laboratorium)

मायकोप्लाझ्मा लॅबोरेटोरियम

मायकोप्लाझ्मा लॅबोरेटोरियम (Mycoplasma laboratorium) हा एक कृत्रिम जीवाणू असून सन २०१० मध्ये हा तयार करण्यात आला. यालाच ‘सिंथिया’ (Synthia) किंवा ...
मोनेरा सृष्टी (Monera kingdom)

मोनेरा सृष्टी

रॉबर्ट व्हिटाकर यांनी १९६९ मध्ये प्रतिपादित केलेल्या पंचसृष्टींपैकी एक सृष्टी. मोनेरा सृष्टीत एकपेशीय आभासी केंद्रक असेलल्या सजीवांचा समावेश केला जातो ...
लवणजलरागी जीवाणू (Halophilic bacteria)

लवणजलरागी जीवाणू

नेहमीपेक्षा अधिक क्षारयुक्त पाण्यामध्ये जीवंत राहणाऱ्या जीवाणूंना लवणजलरागी जीवाणू (Halophilic bacteria) असे म्हणतात. द्रावणात विरघळलेल्या क्षारांच्या प्रमाणास क्षारता असे म्हणतात ...
विषाणू मापनपद्धती : प्लाक गणना (Plaque-forming unit)

विषाणू मापनपद्धती : प्लाक गणना

निसर्गात सर्वसाधारणपणे तीन प्रकारचे विषाणू आढळतात -प्राणी पेशीवर वाढणारे, वनस्पतीपेशीवर वाढणारे आणि जीवाणूवर (Bacteria) वाढणारे विषाणू. जिवंत पेशीमध्ये विषाणू वाढतात ...