उत्तरबस्ती (Uttarbasti)

उत्तरबस्ती

एक उपचार पद्धती. स्त्रियांमध्ये मूत्रमार्गाने व अपत्यमार्गाने, तर पुरुषांमध्ये मूत्रमार्गाने दिल्या जाणाऱ्या बस्तीस उत्तरबस्ती असे म्हणतात. आयुर्वेदामध्ये उत्तरबस्ती हा शब्दप्रयोग ...
जोशी, प्रभाकर तानाजी ( Joshi, Prabhakar Tanaji)

जोशी, प्रभाकर तानाजी

जोशी, प्रभाकर तानाजी  (५ जानेवारी, १९३४ – ) प्रभाकर तानाजी जोशी यांचे आयुर्वेदाचे शिक्षण नाशिक व पुणे येथे झाल्यांनतर त्यांनी ...
नस्य (Nasya)

नस्य

नस्य हे आयुर्वेदात वर्णन केलेल्या पंचकर्मांपैकी एक कर्म होय. नस्य म्हणजे नाकात औषध टाकणे. आयुर्वेदानुसार गळ्याभोवतालच्या हाडाच्या वरील भागात असलेल्या ...
बस्ति (Vasti / Enema)

बस्ति

बस्ती हे आयुर्वेदात वर्णन केलेल्या पंचकर्मांपैकी एक कर्म होय. शरीरात गुदमार्गाने औषध प्रवेशित करण्याच्या क्रियेस बस्ती असे म्हणतात. बस्ती हा ...
रक्तमोक्षण (Raktamokshana)

रक्तमोक्षण

एखाद्या रोगाच्या उपचारासाठी शरीरातून त्वचेच्या मार्गाने रक्त बाहेर काढणे म्हणजे रक्तमोक्षण होय. वात, पित्त व कफ हे तीन दोष आवश्यक ...
विरेचन (Virechan)

विरेचन

विरेचन हे आयुर्वेदात वर्णन केलेल्या पंचकर्मांपैकी एक कर्म होय. विरेचन म्हणजे विशेष प्रकारचे रेचन अर्थात शौचाच्या मार्गाने शरीराची शुद्धी करणे ...
श्रीधर हरिदास कस्तुरे (Shridhar Haridas Kasture)

श्रीधर हरिदास कस्तुरे

कस्तुरे, श्रीधर हरिदास  (९ मे १९३६ – ३ जुलै २०१४). भारतीय वैद्यक. कस्तुरे यांनी महर्षी यूरोपियन रिसर्च युनिव्हार्सिटीद्वारे (एमयूआरयू; MERU) ...
स्नेहन (Snehan-Ayurveda)

स्नेहन

स्नेहन ही आयुर्वेदात पंचकर्म करण्यापूर्वीची तांत्रिक प्रक्रिया आहे व वाढलेला वातदोष कमी करण्याचीही प्रक्रिया आहे. स्नेह म्हणजे स्निग्धपदार्थ. ज्यामुळे शरीराला ...
स्वेदन (Swedan-Ayurveda)

स्वेदन

‘स्वेदन’ ही आयुर्वेदात पंचकर्म करण्यापूर्वीची, स्नेहनानंतर करण्याची एक तांत्रिक प्रक्रिया आहे. तसेच वातदोष आणि कफदोष ह्यांनी होणाऱ्या रोगांमधे चिकित्सा म्हणून ...