मराठी विश्वकोश

स्मृति (Smriti)

योगदर्शनानुसार स्मृति ही चित्तवृत्तींच्या पाच प्रकारांपैकी एक वृत्ति आहे. ज्या वस्तूचा अनुभव घेतला असेल, त्या वस्तूचेच स्मरण होऊ शकते व ज्या वस्तूचा अनुभव आधी घेतला नाही, त्या वस्तूचे स्मरण होऊ…

शोपे, रिचर्ड एडवीन ( Shope, Richard Edwin)

शोपे, रिचर्ड एडवीन : ( १९०१ – २ ऑक्टोबर, १९६६) शोपे यांचा जन्म डिमॉईन आयोवा (Des Moines , Iowa) मध्ये झाला. शोपे यांनी १९२४ मध्ये वैद्यकीय पदवी प्राप्त केली आणि ते…

निकोलस, आर्थस मॉरीस (Nicolas Maurice Arthus)

निकोलस, आर्थस मॉरीस : ( ९ जानेवारी, १८६२ – २४ फेब्रुवारी, १९४५ ) निकोलस मॉरीस आर्थस यांचा जन्म फ्रान्समधील अँजर्स (Angers) येथे झाला. सॉरबॉन ( Sorbonne ) येथे त्यांनी शरीरक्रियाशास्त्र, पदार्थविज्ञान…

लिपमन, फ्रित्झअल्बर्ट ( Lipmann, Fritz Albert)

लिपमन, फ्रित्झ अल्बर्ट : ( १२ जून १८९९ - २४ जुलै १९८६ ) फ्रित्झ अल्बर्ट लिपमन यांचा जन्म जर्मनीतील कोनिग्झबर्ग येथे झाला. त्यांचे वडील लिओपोल लिपमन वकिल होते. तर आई गेस्ट्रड…

टॉड, अलेक्झांडर रॉबर्टस (Todd, Alexander Robertus)

टॉड, अलेक्झांडर रॉबर्टस ) : ( २ ऑक्टोबर, १९०७ – १० जानेवारी, १९९७ ) अलेक्झांडर रॉबर्टस टॉड यांचा जन्म ग्लासगो येथे झाला. त्यांचे वडील उद्योगपती होते. त्यांचे शिक्षण ॲलनग्लेन स्कूलमध्ये…

Frederick Robbins, 1956

रॉबिन्स, फ्रेडेरिक चापमन (Robbins, Frederick Chapman)

रॉबिन्स, फ्रेडेरिक चापमन : ( २५ ऑगस्ट, १९१६ - ४ ऑगस्ट, २००३ ) फ्रेडेरिक चापमन रॉबिन्स यांचा जन्म औबर्न अलबामा (Auburn, Alabama) येथे झाला. रॉबिन्स यांनी मिसौरी युनिव्हर्सिटी (University of Missouri)…

बरुज, बेनॅसेरॅफ (Baruj, Benacerraf )

बरुज, बेनॅसेरॅफ : ( २९ ऑक्टोबर, १९२० – २ ऑगस्ट, २०११ ) बरुज बेनॅसेरॅफ यांचा जन्म व्हेनेझुएलाची राजधानी कॅरॅकॅस येथे वंशात झाला. त्यांनी कोलंबिया विद्यापीठातून बी.एस्सी. पदवी प्राप्त केली. त्यानंतर वैद्यक…

दिमित्री, इव्हानोव्हस्की (Dmitry, Ivanovsky)

दिमित्री, इव्हानोव्हस्की : ( २८ ऑक्टोबर, १८६४ – २० जून, १९२० ) दिमित्री इव्हानोव्हस्की यांचा जन्म रशियामधील गिदोव्ह या शहरात झाला. नंतर त्यांनी पीट्सबर्ग येथील विद्यापीठात नैसर्गिक विज्ञान शाखेत पुढील शिक्षणासाठी प्रवेश…

हॉजकिन, थॉमस (Hodgkin, Thomas)

हॉजकिन, थॉमस : ( १७ ऑगस्ट, १७९८ – ५ एप्रिल, १८६६ ) थॉमस हॉजकिन यांचा जन्म इंग्लंडमधील पेंटोव्हिल गावात झाला. सुरुवातीचे त्यांचे शिक्षण त्यांच्या घरीच झाले होते. त्यांनी लंडन येथील सेंट…

चक्रवर्ती, आनंदा मोहन ( Chakrabarti, Ananda Mohan)

चक्रवर्ती, आनंदा मोहन : ( ४ एप्रिल १९३८ - १० जुलै २०२०) आनंद चक्रवर्ती यांचा जन्म सैंथिया (Sainthia), कोलकाता येथे झाला. कोलकाता येथील रामकृष्ण मिशन विद्यामंदिर आणि सेंट झेविअर महाविद्यालयात…

शील, कार्ल विल्हेल्म ( Scheele,Carl Wilhelm)

शील, कार्ल विल्हेल्म : ( ९ डिसेंबर, १७४२ – २१ मे, १७८६ ) कार्ल विल्हेल्म शील यांचा जन्म जर्मनीमधील स्ट्रालसंड गावी झाला. हे गाव जर्मनीत असले तरी स्वीडिश अधिपत्याखाली होते. त्यांचे वडील…

वाकाटककालीन वामनशिव प्रतिमा शिल्प.

वाकाटक कला (Vakatak Art)

मध्य भारत आणि दख्खनमधील प्रसिद्ध प्राचीन राजवंश. विसाव्या शतकातील सत्तरच्या दशकापर्यंत वाकाटक राजवटीच्या घडामोडींचे अवलोकन गुप्त साम्राज्याच्या परिप्रेक्ष्यातच केले जात असे. विशेषतः या काळातील कला इतिहासाचे गुप्त-वाकाटक अशा संयुक्त शीर्षकाखालीच…

निखिल बॅनर्जी (Nikhil Banerjee)

बॅनर्जी, निखिल : (१४ ऑक्टोबर १९३१ – २७ जानेवारी १९८६ ). मैहर घराण्याचे प्रतिनिधित्व करणारे एक सुप्रसिद्ध भारतीय सतारवादक. त्यांचा जन्म पं. बंगालमधील कोलकाता येथे झाला. त्यांच्या वडिलांचे नाव जितेंद्रनाथ…

श्वान, थिओडोर ( Schwann,Theodor)

श्वान, थिओडोर : ( ७ डिसेंबर, १८१० – ११ जानेवारी, १८८२ ) एलिझाबेथ आणि लिओनार्ड श्वान यांचा थिओडोर हा मुलगा होता. यांचा जन्म जर्मनीमधील नॉईस या गावात झाला. श्वान यांचे महाविद्यालयीन शिक्षण…

केशव विष्णू बेलसरे (Keshav Vishnu Belsare)

बेलसरे, केशव विष्णू : (८ फेब्रुवारी १९०९—३ जानेवारी १९९८). तत्त्वज्ञानाचे प्राध्यापक. त्यांचा जन्म सिकंदराबाद (आंध्र प्रदेश) येथे एका मराठी ब्राम्हण कुटुंबात झाला. त्यांचे आई-वडील सुशिक्षित परंतु सनातनी वळणाचे होते. त्यांचे…