ईआबेत (Iabet)

थापर, प्राणनाथ : (८ मे १९०६‒२३ जून १९७५). भारताचे माजी भूसेनाप्रमुख. लाहोर येथील सरकारी महाविद्यालयात शिक्षण. इंग्‍लंडमधील शाही सैनिकी महाविद्यालयात लष्करी शिक्षण झाल्यावर १९२६ मध्ये पहिल्या पंजाब रेजिमेंटमध्ये ते राजादिष्ट अधिकारी म्हणून नियुक्त…

निमित्स, चेस्टर विल्यम : (२४ फेब्रुवारी १८८५‒२० फेब्रुवारी १९६६). अमेरिकेच्या नौसेनेचा फ्लीट अ‍ॅड्‌मिरल. टेक्सस राज्यात फ्रेड्रिक्सबर्ग येथे जन्म. ॲन्नपोलिस येथील नाविक अकादमीचा तो पदवीधर होता. पहिल्या महायुद्धात अमेरिकेच्या पाणबुडी दलाच्या कर्मचारी…

किचेनर, फील्डमार्शल अर्ल होरेशिओ हर्बर्ट : (२४ जून १८५०‒५ जून १९१६). प्रसिद्ध ब्रिटिश सेनानी. जन्म दक्षिण आयर्लंडमधील लिस्टोएल गावाजवळ. वयाच्या अठराव्या वर्षी वुलिचच्या रॉयल मिलिटरी अकादमीत प्रवेश व वयाच्या एकविसाव्या वर्षी…

गूडेरिआन, हाइन्‌ट्स : (१७ जून १८८८‒१४ मे १९५४). जर्मन युद्धतंत्रज्ञ व सेनाधिकारी. चिलखती रणगाड्यांच्या युद्धतंत्रात तो निपुण होता. प्रशियात (सध्याचे पोलंड) केल्मनॉ येथे जन्म. २७ जानेवारी १९०८ रोजी जर्मन लष्करात कमिशन. हार्ट, फुलर…

तूरेन, आंरी : (११ सप्टेंबर १६११‒२७ जुलै १६७५). प्रसिद्ध फ्रेंच युद्धनीतिज्ञ व सेनापती. बूयाँच्या जहागिरदार घराण्यात सडॅन येथे जन्म. वयाच्या चौदाव्या वर्षी तो आपल्या चुलत्याकडे लष्करी शिक्षणासाठी गेला. १६३१ मध्ये तो फ्रेंच…

थिमय्या, कोदेंदर सुबय्या : (३१ मार्च १९०६‒१८ डिसेंबर १९६५). भारताचे भूतपूर्व सरसेनापती. जन्म कूर्ग (कर्नाटक) येथे. शालेय शिक्षण बंगलोर येथे व डेहराडून येथील राष्ट्रीय सैनिकी विद्यालयात प्राथमिक लष्करी शिक्षण. त्यानंतर इंग्‍लंडमधील…

ग्रँट, युलिसिस सिम्पसन :  (२७ एप्रिल १८२२—२३ जुलै १८८५). अमेरिकेचा अठरावा अध्यक्ष व कुशल सेनापती. ओहायओ संस्थानात पॉइंट प्लेझंट गावी जन्म. अमेरिकेच्या सैनिकी अकादेमीमध्ये शिक्षण. लष्करी अधिकारी म्हणून नोकरीचा आरंभ (१८४३),…

सुंदरजी, जनरल कृष्णस्वामी : (३० एप्रिल १९२८‒९ फेब्रुवारी १९९९). भारताचे अकरावे सरसेनापती. जन्म चिंगलपुट (तमिळनाडू) येथे. त्यांनी बालपणापासूनच सुंदरजी हे नामाभिधान पतकरले. वडील अभियांत्रिक, तर माता शिक्षणक्षेत्रात तज्ज्ञ होत्या. जनरल अरुणकुमार वैद्य हे ३१ जानेवारी १९८६…

कायटल, व्हिल्हेल्म : (२२ सप्टेंबर १८८२—१६ ऑक्टोबर १९४६). दुसर्‍या महायुद्धातील जर्मन फील्डमार्शल. १९०१ मध्ये जर्मन सैन्यात कमिशन. पहिल्या महायुद्धात तोफखान्यात कॅप्टनचा हुद्दा. १९३१ मध्ये युद्धमंत्रालयात कर्नलच्या हुद्यावर स्टाफ ऑफिसर. हिटलरचा पाठिराखा…

सिंग, मेजर शैतान : (१ डिसेंबर १९२४‒१८ नोव्हेंबर १९६२). भारत-चीन संघर्षातील एक पराक्रमी सेनाधिकारी आणि परमवीरचक्राचे मरणोत्तर मानकरी. त्यांचा जन्म लष्करी परंपरा असलेल्या घराण्यात जोधपूर (राजस्थान) येथे झाला. त्यांचे वडील हेमसिंगजी हे भारतीय सैन्यात लेफ्टनंट कर्नल…

सिंग, नाईक जदुनाथ : (२१ नोव्हेंबर १९१६‒६ फेब्रुवारी १९४८). भारतीय सैन्यातील एक पराक्रमी सैनिक आणि मरणोत्तर परमवीरचक्राचे मानकरी. त्यांचा जन्म एका गरीब शेतकरी कुटुंबात बिरबल सिंग राठोड आणि जमुना कंवर या दांपत्यापोटी कजुरी (जि. शाहजहानपूर, उत्तर प्रदेश) या…

नागानो, ओसामी : (१५ जून १८८०—५ जानेवारी १९४७). जपानी अ‍ॅड्‌मिरल. कोची येथे जन्म. नाविक अकादमी, स्टाफ कॉलेज व अमेरिकेतील हार्व्हर्ड विद्यापीठात उच्च नाविक शिक्षण (१९१३). अमेरिकेत नाविक सहचारी म्हणून काम (१९२०—२३). त्या सुमारास वॉशिंग्टन…

भूभागाचे वैशिष्ट्य : डावपेच (Tactics) आणि पुरवठाव्यवस्था (Logistics) या दोन्हींवर भूमितलाच्या स्वरूपाचा गहन परिणाम होतो. त्यामुळे वेगवेगळ्या प्रदेशांतील युद्धपद्धती तेथील भूमितलाच्या स्वरूपानुसार (टरेन) बदलते. मरुभूमीत सर्वत्र वाळू आणि जागोजागी वाळूचे…