आर्डीपिथेकस (Ardipithecus)

आर्डीपिथेकस

मानवी उत्क्रांतीशी संबधित प्रायमेट गणातील नामशेष झालेली एक प्रजाती. या प्रजातीत आर्डीपिथेकस रमिडस (Ardipithecus ramidus) आणि आर्डीपिथेकस कडाबा (Ardipithecus kadabba) ...
इरेक्टस मानव (Homo erectus)

इरेक्टस मानव

इरेक्टस मानव या जातीचे जीवाश्म प्रथम १८९१ मध्ये इंडोनेशियामधील जावा भागातील त्रिनील येथे सापडले. विख्यात डच वैज्ञानिक युजीन डुबॉ (१८५८-१९४०) ...
ऑस्ट्रॅलोपिथेकस  डेअिरेमेडा (Australopithecus deyiremeda)

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस  डेअिरेमेडा

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस डेअिरेमेडा हे एका नव्याने सापडलेल्या ऑस्ट्रॅलोपिथेकस प्रजातीचे नाव आहे. इथिओपियात अफार भागात वोरान्सो-मिली या ठिकाणी इथिओपियन पुरामानवशास्त्रज्ञ योहानेस हाइली-सेलॅसी ...
ऑस्ट्रॅलोपिथेकस  बहरेलगझाली (Australopithecus bahrelghazali)

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस  बहरेलगझाली

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस बहरेलगझाली हे दक्षिण व पूर्व आफ्रिकेच्या बाहेर मिळालेल्या ऑस्ट्रॅलोपिथेकसच्या पहिल्या प्रजातीचे नाव आहे. या प्रजातीविषयी फारशी माहिती उपलब्ध नाही ...
ऑस्ट्रॅलोपिथेकस  सेडिबा (Australopithecus sediba) 

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस  सेडिबा

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस सेडिबा ही मानवी उत्क्रांतीसंबंधी महत्त्वाचा दुवा असलेली प्रजात १९.८ लक्ष वर्षपूर्व या काळात आफ्रिकेत अस्तित्वात होती. या प्रजातीचा शोध ...
ऑस्ट्रॅलोपिथेकस (Australopithecus)

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस हे मानवी उत्क्रांतीच्या वाटचालीत उगम पावलेल्या व नंतर नामशेष झालेल्या पराजातीचे (Genus) नाव आहे. ऑस्ट्रॅलोपिथेकस याचा शब्दशः अर्थ ‘दक्षिणेकडील कपीʼ ...
ऑस्ट्रॅलोपिथेकस अनामेन्सिस (Australopithecus anamensis)

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस अनामेन्सिस

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस अनामेन्सिस ही ऑस्ट्रॅलोपिथेकस पराजातींमधील सर्वांत अगोदर उत्क्रांत झालेली प्रजात. या प्रजातीचे जीवाश्म ४२ ते ३९ लक्षवर्षपूर्व या काळातील असून ...
ऑस्ट्रॅलोपिथेकस अफारेन्सिस (Australopithecus afarensis)

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस अफारेन्सिस

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस अफारेन्सिस (Australopithecus afarensis) ही मानवी उत्क्रांतीशी थेट संबंध असलेली व दीर्घकाळ अस्तित्वात असलेली प्रजात होती. हे मानवसदृश प्राणी सुमारे ...
ऑस्ट्रॅलोपिथेकस आफ्रिकानस (Australopithecus africanus)

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस आफ्रिकानस

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस आफ्रिकानस (आफ्रिकॅनस) ही मानव आणि कपी यांची एक महत्त्वाची प्रजात. साधारण ३३ लक्षपूर्व ते २१ लक्षपूर्व या काळात ही ...
ऑस्ट्रॅलोपिथेकस गार्ही (Australopithecus garhi)

ऑस्ट्रॅलोपिथेकस गार्ही

इथिओपियात मिळालेली एक ऑस्ट्रॅलोपिथेकस प्रजात. इथिओपियन पुरामानवशास्त्रज्ञ बेरहान अस्फाव आणि त्यांचे अमेरिकन सहकारी टीम व्हाइट यांना मध्य आवाश भागात बौरी ...
ओरोरिन (Orrorin)

ओरोरिन

ओरोरिन टुजेनेन्सिस (Orrorin tugenensis) ही मानवी उत्क्रांतीशी संबधित जीवाश्मस्वरूपात मिळालेली एक प्रायमेट प्रजात. ओरोरिन टुजेनेन्सिस हा शब्द केनियातील स्थानिक भाषेत ...
ओल्डुवायी गॉर्ज (Olduvai Gorge) (Oldupai Gorge)

ओल्डुवायी गॉर्ज

आफ्रिका खंडाच्या पूर्वेकडील ‘द ग्रेट रिफ्ट व्हॅली’ (महाखचदरी) भागातील एक प्रसिद्ध पुरातत्त्वीय स्थळ. ‘ओल्डुपायी गॉर्ज’ या नावानेही प्रसिद्ध. हे स्थळ ...
कूबी फोरा (Koobi Fora)

कूबी फोरा

पूर्व आफ्रिकेच्या केन्या (केनिया) येथील रूडॉल्फ (तुर्काना) सरोवर भागातील एक विख्यात पुराजीवशास्त्रीय स्थळ. कूबी फोरा हे मानवजातीच्या उत्क्रांतीच्या अभ्यासासाठी जगातील ...
केनिॲन्थ्रोपस प्लॅटिओप्स (Kenyanthropus platyops)

केनिॲन्थ्रोपस प्लॅटिओप्स

केनिॲन्थ्रोपस प्लॅटिओप्स ही मानवी उत्क्रांतीसंबंधी एक महत्त्वाची प्रजात. केनियात लेक तुर्कानाच्या पश्चिमेला लोमेक्वी येथे ब्रिटिश पुरामानवशास्त्रज्ञ मेव्ह लिकी यांना चपटा ...
डिकिका बालक (Dikika baby) Selam (Australopithecus)

डिकिका बालक

डिकिका बालक हे ३३ लक्ष वर्षांपूर्वीच्या एकाऑस्ट्रॅलोपिथेकस अफारेन्सिस जीवाश्म बालकाचे नाव आहे. इथिओपियन पुरामानवशास्त्रज्ञ झेरेसेनाय ऑलेमसागेड यांना या बालकाचे जीवाश्म ...
डेनिसोव्हा मानव (Denisovan)

डेनिसोव्हा मानव

पुरातन मानवी जाती. आधुनिक मानवांच्या उत्क्रांतीची कहाणी फक्त ⇨निअँडरथल वआधुनिक मानव या दोन समूहांपुरती मर्यादित नाही हे अलीकडेच लक्षात आले ...
त्वांग बालक (Taung Child)

त्वांग बालक

त्वांग बालक हे दक्षिण आफ्रिकेत ‘त्वांगʼ या ठिकाणी मिळालेल्या ऑस्ट्रॅलोपिथेकस आफ्रिकानस जीवाश्माचे नाव आहे. हा जीवाश्म २५ लक्ष वर्षांपूर्वीचा आहे ...
दमनिसी (Dmanisi)

दमनिसी

जॉर्जियातील एक प्रसिद्ध पुरातत्त्वीय स्थळ. हे स्थळ जॉर्जियाची राजधानी तबलिसी येथून नैर्ऋत्येला ८५ किमी. अंतरावरील गवताळ प्रदेशातील सिल्क रोड व्यापारी ...
नलेदी मानव (Homo Naledi)

नलेदी मानव

एक विलुप्त मानवी जाती. दक्षिण आफ्रिकेतील गौतेंग प्रांतातील रायझिंग स्टार गुहांमधील दिनलेदी (Dinaledi) या गुहेच्या एका पोकळीत (चेंबर) अनपेक्षितपणे १५५० ...
निअँडरथल मानव (Homo Neanderthalensis)

निअँडरथल मानव

निअँडर नदीच्या खोऱ्यातील मानव. सुमारे तीन लाख वर्षांपूर्वी ⇨सेपियन मानव म्हणजे आधुनिक मानव जातीचा उदय झाला त्या वेळी इरेक्टस या ...