एश्चेरिकिया कोलाय (ई. कोलाय) [Escherichia Coli (E. Coli)]

एश्चेरिकिया कोलाय

एश्चेरिकिया कोलाय (Escherichia Coli) या जीवाणूचा समावेश प्रोटीओबॅक्टिरिया (Proteobacteria) संघातील गॅमाप्रोटीओबॅक्टिरिया (Gammaproteobacteria) वर्गाच्या एंटेरोबॅक्टिरियालीस (Enterobacteriales) या गणात  होतो. हा जीवाणूंच्या ...
क्लॉस्ट्रिडियम बोट्युलिनम (Clostridium botulinum)

क्लॉस्ट्रिडियम बोट्युलिनम

मोनेरा सृष्टीतील केंद्रक व पेशीआवरणविरहित सजीव. जीवाणू अधिक्षेत्रातील बॅसिलोटा संघातील क्लॉस्ट्रिडिया वर्गात यूबॅक्टेरिया गणातील क्लॉस्ट्रिडिएसी (Clostridiaceae) कुलात क्लॉस्ट्रिडियम बोट्युलिनम या ...
जीवाणू मापनपद्धती : संभाव्य संख्या तंत्र  (Most probable number technique)

जीवाणू मापनपद्धती : संभाव्य संख्या तंत्र

पिण्याच्या पाण्याचे प्रदूषण जैविक, सूक्ष्मजैविक, रासायनिक, भौतिक किंवा किरणोत्सारी पदार्थ अशा विविध प्रकारे होते. सूक्ष्म जीवाणूंमुळे होणाऱ्या प्रदूषणाचे मापन संभाव्य ...
जैविक ऑक्सिजन मागणी (Biological Oxygen Demand)

जैविक ऑक्सिजन मागणी

पिण्याचे पाणी, शहराचे सांडपाणी, कारखान्यातून बाहेर पडणारे सांडपाणी यांतील विषारी सेंद्रिय पदार्थांची तीव्रता मोजण्याच्या एककाला जैविक ऑक्सिजन मागणी (BOD; Biological ...
तापरागी सजीव (Thermophile)

तापरागी सजीव

पृथ्वीच्या अंतर्भागातील उष्णतेमुळे भूपृष्ठाखाली उष्ण पाण्याचे झरे आणि कारंजी निर्माण होतात. अशा साठलेल्या गरम पाण्यातही काही जीवाणू जगत असतात. अशा ...
तीन अधिक्षेत्र वर्गीकरण (Three domain classification)

तीन अधिक्षेत्र वर्गीकरण

रॉबर्ट एच्. व्हिटाकर (Robert Harding Whittaker) यांनी वर्गीकरण विज्ञानाची सुरुवात केलेल्या कॅरॉलस लिनियस (Carolus Linnaeus) यांच्या वर्गीकरणात सुसूत्रता आणण्यासाठी १९६९ ...
प्रातिनिधिक सजीव : एश्चेरिकिया कोलाय  (Model Organism : Escherichia coli)

प्रातिनिधिक सजीव : एश्चेरिकिया कोलाय

एश्चेरिकिया कोलाय (ई. कोलायEscherichia coli) या जीवाणूचा उपयोग प्रातिनिधिक सजीव म्हणून करण्यात येतो. पृथ्वीवरील प्राचीन परजीवी परपोषी जीवाची ...
प्लास्मोडियम : जीवनचक्र (Plasmodium : life cycle)

प्लास्मोडियम : जीवनचक्र

सूक्ष्मदर्शकाखाली दिसणारे प्लास्मोडियम सूक्ष्मपरजीवी प्लास्मोडियम या सूक्ष्मपरजीवीचा आधुनिक वर्गीकरण विज्ञानानुसार प्रोटिस्टा सृष्टीतील ॲपिकॉम्लेक्सा (Apicomplexa) संघातील हिमोस्पोरिडा (Haemosporida) गणातील प्लास्मोडिडी (Plasmodiidae) ...
प्लास्मोडियम : हिवताप परजीवी (Plasmodium : Malarial parasite)

प्लास्मोडियम : हिवताप परजीवी

प्लास्मोडियम ह्या एकपेशीय सूक्ष्मपरजीवाच्या उपसर्गामुळे (Infection) हिवताप होतो. या सूक्ष्मजीव प्रजातीचा समावेश प्रोटिस्टा सृष्टीत ॲपिकॉम्प्लेक्सा (Apicomplexa) प्राणिसंघातील प्लास्मोडीडी (Plasmodiidae) कुलात ...
विषाणू (Virus)

विषाणू

विषाणू हा सूक्ष्म संक्रामित घटक असून फक्त सजीव आश्रयी पेशीत स्वत:चे पुनुरुत्पादन करतो. सर्व प्राणी, वनस्पती व जीवाणू अशा सजीव ...
विषाणू मापनपद्धती : प्लाक गणना (Plaque-forming unit)

विषाणू मापनपद्धती : प्लाक गणना

निसर्गात सर्वसाधारणपणे तीन प्रकारचे विषाणू आढळतात -प्राणी पेशीवर वाढणारे, वनस्पतीपेशीवर वाढणारे आणि जीवाणूवर (Bacteria) वाढणारे विषाणू. जिवंत पेशीमध्ये विषाणू वाढतात ...
विषाणू वर्गीकरण (Classification of viruses)

विषाणू वर्गीकरण

संसर्गजन्य रोगांना कारणीभूत होणाऱ्या अतिसूक्ष्म रोगकारकांचा मोठा गट म्हणजे विषाणू होय. मानव, मानवेतर प्राणी आणि वनस्पतींना संसर्ग करणाऱ्या विषाणूजन्य रोगांची ...