प्लेटो व ॲरिस्टॉटल यांचे तत्त्वविचार प्रसृत करण्याचे विल्यम डेव्हिड रॉस (१८७७–१९७१) यांचे कार्य प्रसिद्ध आहे. तसेच त्यांनी मांडलेली 'प्राइमा-फेसी ड्यूटिज' म्हणजे वरकरणी कर्तव्ये ही संकल्पना गेल्या शतकात नीतिशास्त्रात मान्यता पावली…
उद्योग जगतात नवीन उद्योगसंस्थांचा प्रवेश मर्यादित करणारी किंमत निश्चिती. बाजाराच्या मक्तेदारी, अल्पविक्रेताधिकार अशा प्रकारांमध्ये उत्पादकाला मिळणाऱ्या असाधारण नफ्यामुळे नवीन उद्योगसंस्था आकृष्ट होतात. त्यांच्या प्रवेशावर निर्बंध घालण्यासाठी किंवा त्यांना प्रवेश करण्यापासून…
देसाई, सदाशिव शंकर : (२५ जुलै १९१७ – ३१ मे १९९६). विख्यात साहित्यिक, पत्रकार आणि इतिहास संशोधक. स. शं. देसाई या नावाने परिचित. त्यांचा जन्म गोवा राज्यातील बाळ्ळी-पाळोळे, काणकोण येथे…
उद्योगधंदे, नागरीकरण आणि वाहतूक इत्यादी कारणांनी वातावरणात अनेक वायुप्रदूषके फेकली जातात. ही प्रदूषके त्यांच्या वजनानुसार काही काळ हवेत तरंग राहतात. तरंगत असताना वनस्पतींच्या सान्निध्यात आल्यास पानांवरील रंध्रांतून वनस्पतींमध्ये शिरतात आणि…
मध्य यूरोपातील हंगेरी या देशातील सर्वांत मोठे गोड्या पाण्याचे सरोवर आणि प्रसिद्ध पर्यटन केंद्र. हे सरोवर बूडापेस्टच्या नैर्ऋत्येस सुमारे ८० किमी., बॉकोन्य पर्वताच्या दक्षिण पायथ्याशी आहे. सरोवरची लांबी ७७ किमी.,…
अलास्का पर्वतरांग (Alaska Mountain Range) : अमेरिकेच्या संयुक्त संस्थानांपैकी अलास्का राज्यातील वेगवेगळ्या पर्वतरांगांपैकी एक प्रमुख पर्वतरांग. अलास्का हे राज्य उत्तर अमेरिका खंडाच्या वायव्य भागात कॅनडाला लागून आहे. या राज्याच्या दक्षिणमध्य…
दासोपंतांचे लळीत : दासोपंत म्हणजे पंधराव्या शतकातील नाथपंचकातील एक पंडित संत कवी होत. पंचक म्हणजे मध्ययुगातील संत एकनाथ यांच्या समकालीन संतांचा समूह होय. यामध्ये संत एकनाथ, जनीजनार्दन, रेणुका नंदन, रामा…
उत्तर अमेरिका खंडाच्या आग्नेय भागातील आखात. मेक्सिकोचे आखात हा महासागरी द्रोणीचा एक भाग असून तो अटलांटिक महासागराचा सीमावर्ती समुद्र आहे. हे आखात बहुतेक सर्व बाजूंनी उत्तर अमेरिका खंडाने वेढले आहे.…
लक्षद्वीपमधील प्रसिद्ध प्रिन्सेस रॉयल जहाज. लक्षद्वीप बेटसमूहातील बंगारम हे एक वस्ती नसलेले छोटे प्रवाळ बेट अगाट्टी बेटापासून आठ किमी. अंतरावर आहे. सन १९९० मध्ये काही हौशी पाणबुड्यांना येथील पाण्यात जहाजाचे…
केरळमधील प्रसिद्ध डच जहाज. केरळमधील हौशी सागरी संशोधक रॉबर्ट पणिपिल्ला यांना व त्यांच्या बरोबरच्या दोन स्थानिक मच्छीमारांना अनच्युथेंगू (Anchuthengu) या ब्रिटिश किल्ल्याजवळ समुद्रात एका जहाजाचे अवशेष आढळले (२०१५). सन १६९६…
भारतातील लक्षद्वीपमध्ये करण्यात आलेले जहाजबुडीचे पुरातत्त्वीय संशोधन. लक्षद्वीप बेटांचा समूह प्राचीन व्यापारी सागरी मार्गावरचे एक महत्त्वाचे ठिकाण होते. ही बेटे इ. स. च्या प्रारंभापासूनच दर्यावर्दी लोकांना माहीत होती. आणीबाणीच्या प्रसंगी…
ओडिशाच्या किनाऱ्यावरील माणिकपटणा, खलकत्तापटणा व सध्या आंध्र प्रदेशात असलेले कलिंगपटणा ही प्राचीन ओडिशातील प्रमुख बंदरे होती. तेथून प्राचीन काळापासून निरनिराळ्या आकाराच्या जहाजांनी आग्नेय आशियाई देशांशी व्यापार चालत असल्याचे उल्लेख आढळतात.…
गोव्यातील जहाजबुडीच्या घटनेचा पहिला अभिलेखीय उल्लेख अकराव्या शतकातील आहे. कदंब राजा पहिला जयकेशी याच्या इ. स. १०५२ मधील कोरीव लेखात पहिला गुहल्लदेव (इ. स. ९८० ते १००५) या राजाचे जहाज…
डच-मराठे संबंध : (१६६०-१६८०). छ. शिवाजी महाराज यांनी स्थापन केलेले स्वराज्य आणि परकीय व्यापारी डच यांच्यातील परस्परसंबंध. येथे तंजावरच्या मराठी राज्याचा विचार केलेला नाही. ऐतिहासिक डच साधनांमधील छ. शिवाजी महाराजांचा…
संगीतरत्नाकर ह्या महत्त्वाच्या संगीतविषयक आधारभूत संस्कृत ग्रंथाचा प्रसिद्ध अनुवाद. याला श्री राधागोविंद संगीत सार असेही म्हणतात. जयपूरचे महाराजा सवाई प्रताप सिंह (राज्यकाल १७७८ - १८०४) हे कलांचे आश्रयदाते राजे म्हणून…