भूपृष्ठाखाली पुरलेली आवरणरहित पट्टी/गज वाहीची जाळी, उभे पुरलेले इलेक्ट्रोड आणि निरनिराळ्या उपकरणांच्या भूसंपर्कन अग्रापासून (Earthing terminal) भूपृष्ठाखालील जाळीस जोडणारे छोटे वाही (Riser) हे भूसंपर्कन प्रणालीमध्ये (Earthing system) महत्त्वाचे घटक होत.…
भूसंपर्कन प्रणाली (Earthing system) ही विद्युत यंत्रणेतील अत्यंत महत्त्वाची प्रणाली आहे. यंत्रणेतील उपकरणे आणि ती हाताळणारे तंत्रज्ञ यांच्या सुरक्षेसाठी योग्य पद्धतीने आरेखित (Design) केलेली भूसंपर्कन प्रणाली अनिवार्य असते. यंत्रणेत लघु…
भारत सरकारद्वारा २००० च्या दशकात जलदगतीने विद्युत शक्तीचा विकास व सुधारणा (APDRP – Accelerated Power Development & Reforms) तसेच पुनर्रचित जलदगतीने विद्युत शक्तीचा विकास व सुधारणा (R-APDRP – Restructured Accelerated…
सामान्य व्यक्तीच्या रक्तामध्ये रक्त गोठण्यासाठी आवश्यक बारा घटक असतात. या बारा घटकांपैकी घटक-VIII (आठ) हीमोफिलिया घटक X या लिंग गुणसूत्रावर असतो. X लिंग गुणसूत्रावरील हीमोफिलिया घटक अप्रभावी असल्यास अशी व्यक्ती…
नाईक, जे. पी. (Naik, J. P.) : (५ सप्टेंबर १९०७ – ३० ऑगस्ट १९८१). प्रसिद्ध भारतीय शिक्षणतज्ज्ञ व पद्मभूषण पुरस्काराचे मानकरी. नाईक यांना भारतातील नवीन शैक्षणिक पद्धतीचे जनक आणि शिल्पकार…
मुसलमानांशी धार्मिक, व्यापारी व राजकीय संघर्ष वाढल्यामुळे भारत या उपखंडाला जोडणारा मध्य आशियातील खुष्कीचा मार्ग मध्ययुगाच्या काळात पाश्चिमात्यांना बंद झाला. पौर्वात्य व पाश्चिमात्य राष्ट्रांना जोडणारे मार्ग अरब मुसलमानांच्या आधिपत्याखाली होते.…
मिल्कमॅन : ॲना बर्न्स या उत्तर आयर्लंडमधील लेखिकेची २०१८ चा मॅन बुकर पुरस्कार प्राप्त झालेली इंग्रजी कादंबरी. फेबर अँड फेबर या प्रकाशन संस्थेने ही कादंबरी प्रकाशित केली आहे. प्रस्थापित चौकटींच्या…
प्रभू येशू ख्रिस्त बारा वर्षांचा असताना ‘बार मित्सवा’ म्हणजे ‘आज्ञांचा पुत्र’ या नावाच्या धार्मिक विधीसाठी वल्हांडण सणाच्या दिवशी जेरूसलेमच्या मंदिरात गेला होता. सण संपल्यानंतर त्याचे आईवडील परतीच्या प्रवासाला लागले. कुमारवयीन…
थॅलॅसेमिया किंवा कूलीचा पांडुरोग (Cooley’s anemia) हा रक्तविकारांचा समूह आहे. अमेरिकेतील बालमृत्यूचे प्रमाण कमी कारणासाठी सतत काम करणाऱ्या डॉ. थॉमस बेंटन कूली (Thomas Benton Cooley) यांच्या स्मरणार्थ या जनुकीय विकाराचे…
गेडिस, पॅट्रिक (Geddes, Patrik) : (२ ऑक्टोबर १८५४—१७ एप्रिल १९३२). आधुनिक स्कॉटिश जीववैज्ञानिक, समाजशास्त्रज्ञ, पर्यावरणवादी, भूगोलज्ञ व नगररचनाकार. त्यांचा जन्म बॅलटर (स्कॉटलंड) येथे झाला. त्यांनी वयाच्या सोळाव्या वर्षी पर्थ अकादमीतून पदवी…
रॉबर्ट हूक यांनी ५० पट मोठी प्रतिमा देणाऱ्या सूक्ष्मदर्शकाखाली बूच वृक्षाच्या बाह्य सालीचा (Cork) पातळ काप पाहिला. त्यांना त्यात अनेक पोकळ आयताकृती कोठड्यासारखे आकार दिसले. ही रचना त्यांना मधाच्या पोळ्याप्रमाणे वाटली,…
मऊ किंवा ओबडधोबड (खडबडीत), लांबट वा गोलाकार संग्रंथनी (Concretionary), नलिका व ग्रंथिल-गुठळ्या (Nodular) सारख्या आकाराचे आणि अनियमित पातळ पापुद्रे ते जाड थरांच्या चुनखडीच्या राशीस कंकर म्हणतात. अवसादशास्त्रातील हिंदी भाषेमधून कंकर…
अभ्रक हे आयुर्वेद महारसातील महत्त्वाचे खनिज आहे. इ. स. पू. ४ थ्या शतकातील कौटिल्य अर्थशास्त्रात वज्राभ्रक नावाने अभ्रकाचा उल्लेख आढळतो. इ. स. ३ र्‍या शतकात गौतमकृत न्यायदर्शनमध्ये अभ्रकाचा उल्लेख आढळतो.…
भारतातील अंदमान व निकोबार या बेटांवरील एक आदिवासी जमात. त्यांची गणना नेग्रिटो/आफ्रिकन या समुहात होत असुन ते या बेटावरील मूळ रहिवासी म्हणून गणले जातात. इ. स. १८५८ – ५९ मध्ये…
शिरोलीकर, दत्तोबा तांबे : (२३ जुलै १९२१- १८ जुलै १९८१). महाराष्ट्रातील तमाशा कलावंत, तमाशा फड मालक. ते समाजसेवक म्हणून सर्वपरिचित होते. कलगी संप्रदायाचे शाहीर, रचनाकार, तमाशा कलावंत दगडूबाबा साळी शिरोलीकर…