हॉएल, फ्रेड ( Hoyle, Fred)
हॉएल, फ्रेड : ( २४ जून १९१५ – २० ऑगस्ट २००१ ) फ्रेड हॉएल यांचा जन्म इंग्लंडमधील गिल्स्टेड या गावी झाला. त्यांचे प्रारंभिक शिक्षण बिंग्ले येथे झाले, तर उच्च शिक्षण…
हॉएल, फ्रेड : ( २४ जून १९१५ – २० ऑगस्ट २००१ ) फ्रेड हॉएल यांचा जन्म इंग्लंडमधील गिल्स्टेड या गावी झाला. त्यांचे प्रारंभिक शिक्षण बिंग्ले येथे झाले, तर उच्च शिक्षण…
अंतरकर, शिवराम सदाशिव : (२१ जून १९३१—१८ डिसेंबर २०१८). आधुनिक भारतीय तत्त्वज्ञ. रत्नागिरी जिल्ह्यातील चिपळूण तालुक्यातील डुगवे ह्या गावी त्यांचा जन्म झाला. प्राथमिक शिक्षण (१९३७‒४१) जन्मगावी पूर्ण झाल्यावर त्यांचे माध्यमिक…
कल्पिता वृत्तीचे दुसरे नाव विदेहा असे आहे. ‘वि-देहा’ म्हणजे देहाबाहेर मनाची स्थिती. ह्याच स्थितीला कल्पिता असेही म्हणतात. विदेहा ही संकल्पना योगदर्शनाची असून ही पतंजली योगसूत्राच्या विभूतीपादामध्ये आलेली आहे. योगशास्त्रात सांगितलेल्या…
स्वतंत्र रित्या विकसित झालेली अर्थशास्त्राची एक शाखा. एखाद्या प्रदेशातील आर्थिक हालचाली व त्यांचे विपणन एखादी व्यक्ती किंवा समाज यांच्यावर कसा परिणाम घडवून आणतात, ते ठरविणारे घटक कोणते आणि विशिष्ट जागा…
तारापूर अणुऊर्जा प्रकल्प हा पालघर जिल्ह्यातील तारापूर येथे स्थित आहे. स्थान आणि विस्तार : तारापूर अणुऊर्जा प्रकल्पाचे स्थान भारताच्या पश्चिम किनाऱ्याजवळ आहे. महाराष्ट्र राज्याच्या पालघर जिल्ह्यात अरबी समुद्राच्या किनाऱ्यावर मुंबईच्या…
अर्थ : संशोधन म्हणजे पुन्हा पुन्हा शोधणे, काळजीपूर्वक परीक्षण करणे. संशोधन म्हणजे सध्या अस्तित्वात असणाऱ्या ज्ञानाचे व माहितीचे प्रमाणीकरण करून नवीन ज्ञानाची भर टाकण्यासाठी केलेले प्रणाली गत परीक्षण होय. फ्रेंच रूथ…
[latexpage] जी संख्या समान अंतरावरील बिंदूंद्वारे द्विमितीय सुसम बहुभुजाकृतीच्या स्वरूपात दाखवता येते, त्या संख्येला बहुकोनी संख्या म्हणतात. बहुकोनी संख्या हा द्विमीतीय फिगरेट संख्यांचा एक प्रकार आहे. कोणतीही पहिली बहुकोनी संख्या…
विकसनशील देशांच्या संदर्भात विशेषत्वाने वापरली जाणारी एक अर्थशास्त्रीय संकल्पना. भांडवल उत्पादन गुणोत्तर मुख्यत्वे दोन प्रकारचे आहेत. एक सरासरी भांडवल उत्पादन गुणोत्तर (ACOR) आणि दुसरे सीमांत भांडवल उत्पादन गुणोत्तर (ICOR). यांपैकी…
आधुनिक काळातील कल्याणकारी राज्यव्यवस्थेचे व्यवच्छेदक लक्षण म्हणजे सरकारद्वारे होणारा सार्वजनिक खर्च होय. जर्मन अर्थतज्ज्ञ ॲडॉल्फ वॅगनर यांनी एकोणिसाव्या शतकाच्या उत्तरार्धात आपल्या संशोधनाद्वारे राज्य सरकारच्या वाढत्या कार्यासंबंधिचा सिद्धांत प्रस्थापित केला, जो…
रत्नागिरी जिल्ह्यामधील गुहागर तालुक्यातील सागरी किल्ला. हा शास्त्री नदीच्या खाडीच्या मुखावर उत्तर तीरावर जयगड किल्ल्याच्या समोरच्या भूशिरावर समुद्रसपाटीपासून १० मी. उंचीवर आहे. येथील तवसाळ गावातून पडवे गावाकडे जाणाऱ्या डांबरी रस्त्यावरून…
ॲबे फारिया : (३१ मे १७५६ – २० सप्टेंबर १८१९). प्रसिद्ध ख्रिस्ती धर्मोपदेशक व संमोहनशास्त्राचा अभ्यासक. पूर्ण नाव जोसे कस्टोडिओ दि फारिया. धर्मोपदेशक झाल्यानंतर ‘ॲबे फारियाʼ या नावाने परिचित. त्याचा…
गौतम झुआन : (७१२–७७६). प्राचीन चीनमधील भारतीय वंशाचा एक प्रशासकीय अधिकारी व राजज्योतिषी. त्याच्या कुटुंबाचा मूळपुरुष गौतम प्रज्ञारुची नामक वाराणसीतील ब्राह्मण होता. त्याला धर्मज्ञान आणि अजित असे दोन पुत्र होते.…
डच-आंग्रे लढाई : (६-७ जानेवारी १७५४). महाराष्ट्राच्या पश्चिम किनारपट्टीजवळील अरबी समुद्रात आंग्रे घराण्यातील पराक्रमी वीर तुळाजी आंग्रे आणि डच यांच्यात झालेली प्रसिद्ध आरमारी लढाई. ही लढाई विजयदुर्ग किल्ल्याजवळ झाली असावी.…
स्प्रेंगल, मॉतेऑस क्रिस्ट्यॉन : (२४ ऑगस्ट १७४६ – ७ जानेवारी १८०३). जर्मन भूगोलज्ञ आणि इतिहासकार. जर्मनीतील (तत्कालीन स्वतंत्र मेकलेनबुर्ग राज्यात) रोस्टॉक या शहरात एका श्रीमंत व्यापाऱ्याच्या घरी त्याचा जन्म झाला.…
दया कृष्ण : (१७ सप्टेंबर १९२४—५ ऑक्टोबर २००७). विसाव्या शतकातील उल्लेखनीय आणि प्रेरणादायी भारतीय तत्त्वज्ञ. उत्तरप्रदेशमधील मेरठ येथे त्यांचा जन्म झाला. त्यांचे शिक्षण सनातन धर्मशाळेत, हिंदू महाविद्यालयात व नंतर दिल्ली…