श्यामची आई (Shyamchi Aai)

राष्ट्रपती पुरस्कारप्राप्त विजेता प्रसिद्ध मराठी चित्रपट. या चित्रपटाची कथा प्रसिद्ध साहित्यिक व स्वातंत्र्यसेनानी साने गुरुजी (पांडुरंग सदाशिव साने) यांनी लिहिलेल्या श्यामची आई  या आत्मकथेवर आधारित आहे. या चित्रपटाची निर्मिती ख्यातकीर्त…

सर्वाधिक पसंती राष्ट्र (Most Favoured Nation – MFN)

सर्वाधिक पसंती राष्ट्र ही संकल्पना प्रामुख्याने आंतरराष्ट्रीय अर्थकारण व राजकारण यांच्याशी संबंधित आहे. एखादे राष्ट्र दुसऱ्या राष्ट्राबरोबर वस्तू व सेवा यांच्या व्यापारात सुलभता निर्माण व्हावी म्हणून त्या राष्ट्रास ‘सर्वाधिक पसंतीचे…

डेसिडेरिअस इरॅस्मस (Desiderius Erasmus)

इरॅस्मस, डेसिडेरिअस : ( २८ ऑक्टोबर १४६६—१२ जुलै १५३६ ). प्रबोधनकाळातील एक डच विद्वान व कॅथलिक धर्मसुधारक. त्यांचा जन्म रॉटरडॅम (नेदर्लंड्स) येथे आणि शिक्षण गौडा, डेव्हेंटर व सेटॉखेन्बॉस येथे झाले.…

सी. आर. राव ( C. R. Rao)

राव, सी. आर. : ( १० सप्टेंबर १९२० ) सी. आर. राव यांचा जन्म कर्नाटकातील हडगळी येथे झाला. त्यांची गणितातील गती आणि रुची पाहून त्यांच्या वडलांनी त्यांना गणितात उच्च पदवीसाठी संशोधन…

सिमेआँ देनिस प्वॉन्सा (Simeon Denis Poisson)

प्वॉन्सा, सिमेआँ देनिस : ( २१ जून १७८१ - २५ एप्रिल १८४० ) उपजतच बुद्धिमान असलेल्या सिमेआँ प्वॉन्सा यांनी शल्यचिकित्सक व्हावे अशी प्वॉन्सा कुटुंबियांची इच्छा होती .परंतु शल्यचिकित्सेला महत्त्वाच्या ठरणाऱ्या बोटांच्या…

रघुनाथ पुरुषोत्तम फडके (Raghunath Purushottam Phadke) 

फडके, रघुनाथ पुरुषोत्तम : ( ४ मार्च १९३३ ) रघुनाथ पुरुषोत्तम फडके यांचा जन्म पुण्यात झाला. त्यांचे प्राथमिक शिक्षण नू.म.वि.शाळेत झाले. मुंबईच्या रुईया महाविद्यालयात पदवी व पदव्युत्तर शिक्षण घेतल्यानंतर त्यांनी…

विल्यम हेन्री पार्किन ( William Henry Perkin)

पार्किन, विल्यम हेन्री : ( १२ मार्च १८३८ - १४ जुलै १९०७ ) विल्यम हेन्री पर्किन यांचा जन्म लंडन येथे झाला. वयाच्या १४ व्या वर्षी सिटी ऑफ लंडन स्कूल येथे…

सुखदेव पवन (Sukhadev Pawan)

पवन सुखदेव : ( ३० मार्च, १९६० ) पवन सुखदेव यांचा जन्म नवी दिल्ली येथे १९६० साली झाला. बालपणीच त्यांना निसर्गाचा थेट परिचय झाला आणि निसर्गाविषयी प्रेम त्यांच्या मनात रूजले.…

रॉजर पेनरोज (Roger Penrose)

पेनरोज, रॉजर : ( ८ ऑगस्ट १९३१ ) पेनरोज यांचा जन्म इंग्लंडमध्ये झाला. लंडनच्या युनिव्हर्सिटी कॉलेजमधून त्यांनी गणित विषयात पदवी संपादन केली. १९५८ मध्ये पेनरोज यांनी केम्ब्रिज विद्यापीठातून पीएच्.डी. पदवी प्राप्त…

फिलिपो पछिनी ( Filippo Pacini)

पछिनी, फिलिपो : ( २५ मे, १८१२ - ९ जुलै, १८८३ )  इटली देशातील तुस्कानी प्रांतात पिस्तोया या गावी फिलिपो पछिनी यांचा जन्म झाला. इ. स. १८३० मध्ये वयाच्या अठराव्या वर्षी…

योशिओ योशिनोरी ओसुमी ( Yoshio Yoshinori Ohsumi,)

ओसुमी, योशिनोरी योशिओ : ( ९ फेब्रुवारी १९४५ ) योशिनोरी योशिओ ओसुमी यांचा जन्म जपानमधील फुकुओका शहरात झाला. त्यांनी जपानमधील तोक्यो विद्यापीठातून १९६७ साली बी.एस्सी. ही पदवी मिळविली. तेथूनच १९७४…

डग्लस डीन ओशेरॉफ ( Douglas Dean Osheroff )

ओशेरॉफ, डग्लस डीन: ( १ ऑगस्ट, १९४५ )  डग्लस ओशेरॉफ यांचा जन्म अमेरिकेतील वॉशिंग्टनमधील ऍबरडीन (Aberdeen) येथे झाला. त्यांनी १९६७ साली कॅलटेक येथून पदवी प्राप्त केली. तिथे त्यांनी शास्त्रज्ञ रिचर्ड…

राष्ट्रीय प्रतिरक्षाविज्ञान संस्था (National Institute of Immunology – NII)

राष्ट्रीय प्रतिरक्षाविज्ञान संस्था : ( स्थापना - २७ जुलै, १९८१ ) एकोणीसशे ऐंशीच्या दशकात शरीरातील प्रतिक्षमता विज्ञान एसईआरसी सायन्स अँड इंजिनियरिंग रीसर्च कौन्सिल या संस्थेस अधिक महत्वाचे ठरेल असे विज्ञान…

सार्वजनिक वस्तू (Public good)

सर्वांसाठी उपलब्ध असणारी वस्तू. सार्वजनिक वस्तू कोणा एकाची मक्तेदारी नसून ती सर्वांसाठी समप्रमाणात असते. एकाने वापरली म्हणून दुसऱ्याला वापरता येत नाही, असे या वस्तुंच्या बाबतीत होत नाही. ती कोणाचीही खाजगी…

जॉन एफ. नॅश (John F. Nash)

नॅश, जॉन एफ.  : ( १३ जून, १९२८ ते २३ मे, २०१५ ) जॉन एफ. नॅश यांचा जन्म अमेरिकेच्या पश्चिम व्हर्जिनिया राज्यातील ब्ल्यूफिल्ड गावी झाला. शालांत परीक्षेत चांगले गुण मिळाल्यामुळे…